یادداشتی از حجت‌اله مرادخانی؛

چرا صنایع دستی هنر معاصر نیست؟

چرا صنایع دستی هنر معاصر نیست؟

پرداختن به صنایع دستی به عنوان هنر معاصر یکی از خطاهایی است که در چند سال اخیر رایج شده و تکرار آن را می توان در عناوین نشستها، همایش ها و پوستر رویدادهای مختلف دید. مقوله ای که بیش از آنکه برآمده از درک نابجا از ماهیت هنری صنایع دستی باشد، برآمده از عدم درک درست نسبت به ماهیت و ذات هنر معاصر است. «حجت‌اله مرادخانی» پژوهشگر صنایع دستی و مدرس دانشگاه در این یادداشت با تاکید بر اینکه صنایع‌دستی هنر معاصر نیست به این مقوله پرداخته است.

اینکه هنوز بسیاری، معاصریت در هنر، را به زمان تقویمی ربط می دهند و همین تلقی را نسبت به آثار و رویدادها و پدیده های هنری نیز بسط می دهند. این چالش در عرصه صنایع دستی نیز به طور محسوس وجود دارد و تبدیل به گونه مد برای امروزی و پیش رو نشان دادن رویدادهای مختلف صنایع دستی شده است. و افراد بدون توجه به مبانی فلسفی و زیبایی شناسانه هنر معاصر به بحث در باره صنایع دستی به مثابه هنر معاصر، جایگاه صنایع دستی در هنر معاصر و مفاهیم و عناوینی از این دست می پردازند. مسئله ای که خود می تواند منشا کج فهمی های زیادی شود و نظیر آن در برخی از رویدادهای اخیر مانند دوازدهمین دوسالانه ملی هنر سرامیک ایران (زمستان 1403) به وضوح قابل مشاهده بود و این رویداد را با ماهیت اصلی خود، دچار تضاد و تناقض آشکار کرده بود.

هنر معاصر (Contemporary art) اصطلاحی است که عموماً به جریانات و آثار هنری خلق شده از دهه 1960 به بعد اشاره دارد، که تحت تاثیر نگرش جدید نسبت به هنر و گونه ای نقد نسبت به رویکردهای هنری مدرن شکل گرفت.

هنرمندان معاصر در دنیایی متاثر از تحولات جهانی، تنوع فرهنگی و پیشرفت روزافزون تکنولوژی فعالیت می کنند و هنر آنها ترکیبی سیال از شیوه ها، مواد و مفاهیم و موضوعات مختلفی است که رسما مرزهای موجود پیش از خود را به چالش می کشند.

هنر معاصر بر فرآیند خلق و مفهوم اثر بیشتر از فرم نهایی تاکید داشته و با مسائل سیاسی، اجتماعی، زیست محیطی و جنسیتی مواجه می شود و اغلب مرز میان هنر و زندگی را از میان برمی دارد. این هنر در قالب های متنوعی مانند چیدمان(Installation Art)، مینیمالیسم، پرفورمنس، هنر دیجیتال، هنر تعاملی (Interactive art) و هنر مفهومی (Conceptual art) خلق و در ارتباط با مخاطب و محیط اطرافش قرار می گیرد. در این فرآیند هم ممکن است از مواد اولیه مختلف و حتی تکنیک های هنری متفاوت مانند هنرهای سنتی و یا صنایع دستی هم استفاده کند. به عبارت دیگر هنر معاصر بخشی از یک گفتگوی فرهنگی کلان است که به چارچوب‌های زمینه‌ای بزرگ‌تر مانند هویت شخصی و فرهنگی، خانواده، جامعه و ملیت مرتبط می‌شود.

در نتیجه معاصریت در هنر، صرفا بر «در زمان حال بودن» دلالت ندارد، بلکه به این معنی است که اثر هنری با زمانه خود وارد گفتگو و تعامل می شود و واکنشی نقادانه نسبت به مسائل روز، ساختار قدرت، زیست انسانی و بحران های زیست محیطی و انسانی می پردازد. هنرمند معاصر صرفا مصرف کننده مفاهیم مدرن نیست، بلکه بازآفرین آنها و واسطی منتقدانه برای بازآفرینی آنهاست و معاصریت در آثار وی به نسبت هر اثر، با مسائل روز و چالش برانگیز زمانه اش بستگی دارد.

 

در این میان اما صنایع دستی به عنوان بخشی از هنرهای سنتی ایران، واجد خصلت های زیبایی شناسانه و روش شناختی مختص به خود است. آثار هنری که از یک سو دربرگیرنده نقشمایه ها و شیوه های بومی هنر ایران هستند و از سوی دیگر حکمت و مفاهیم فرهنگی و هنری این مرز و بوم را تجلی می بخشند.

 حال اگر یک نوع یا سبک صنایع دستی در زمان فعلی خلق می شود و حتی از نظر فرم و طراحی مبتنی بر خصلت های سبک زندگی امروز تولید می شود، لزوما نمی توان آن را در زمره آثار هنر معاصر قلمداد کرد و با آن رویکردهای هنر معاصر به نقد و تحلیلش پرداخت. مسئله ای حساس و در عین حال مهم که عدم درک درست و تبیین متناسب آن می توان تبدیل به منشا تلقی و شناخت اشتباه مخاطب در خصوص صنایع دستی و حتی هنر معاصر گردد.

اینکه بنابر آشنایی با هنر معاصر یا ترند شدن آن در جامعه، ما را ترغیب کند که با همان رویکرد و نگرش به خوانش صنایع دستی بپردازیم، چندان شیوه درست و متناسبی نخواهد شد و این کار خود می تواند تبدیل به کج فهمی و به مرور شکل گیری انحراف در شناخت هنر در میان علاقمندان، دانشجویان و جامعه هنری گردد.

 این چالش در مواجه با رویدادهای مختلف هنری و دانشگاهی از جمله همایش ها، رویدادهای آموزشی، حراج های هنری و نیز برنامه ریزی و سیاستگذاری خرد و کلان حوزه فرهنگ و هنر نیز وجود دارد. اتخاذ چنین رویکرد اشتباهی نتنها به رشد و شناخت بیشتر و بهتر صنایع دستی کمک نمی کند، بلکه می تواند بستری مخرب برای درک اشتباه این هنرصنعت و آثار آن به وجود آورد.

 

انتهای پیام/
لینک خبر

اخبار


لینک های ویژه


گوناگون


آخرین اخبار


مهر : رسیدگی به نیازهای جامعه هدف کمیته امداد در کنگان

مهر : افزایش باد و گردوخاک در نیمه جنوبی و غربی استان تهران

ایرنا : زمینه آزادی ۸۸ زندانی جرایم غیرعمد در استان اردبیل فراهم شد

مهر : روایت مادر شهید لاله از لحظه بمباران زندان اوین توسط رژیم اسراییل

مهر : کرمان در رقابت انتخاب بهترین شهر گردشگری جهان شرکت می کند

ایرنا : اوضاع منطقه پس از پاسخ ایران مشابه قبل از آن نیست/ ایستادگی تهران محور مقاومت را تقویت کرد

تسنیم : روایت شب دوازدهم محرم؛ از کوچه‌های گرگان صدای چوب‌ می‌آید+تصاویر

ایلنا : بورکارت در مراسم معارفه: از هایدل بابت وفاداری به قولش ممنونم!

ایرنا : ایران و تاجیکستان پیشگام انسجام‌بخشی به جهان فارسی‌زبان باشند

مهر : ورزشکاران هرمزگانی به پویش «قهرمان ایران» پیوستند

مهر : ولی فقیه؛ سنگر امنیت و مرجعیت در عصر غیبت

تسنیم : ستاره تیم بسکتبال ایندیانا فصل آینده NBA را از دست داد

مهر : پنتاگون ارسال تسلیحات «تدافعی» بیشتر را به اوکراین تایید کرد

مهر : ارائه طرح تسهیل فرآیندهای تجارت خارجی به هیئت دولت

تسنیم : اردوی تیم ملی تپانچه با دعوت از 12 تیرانداز آغاز شد

تسنیم : سند ملی هیدروژن ایران در حال تدوین است

مهر : ۱۵۰ حامی جدید ایتام در محمودآباد جذب شد

مهر : یک هزار و ۷۲۳ مورد بازرسی از مساجد و بقاع متبرکه استان مرکزی

مهر : فعالیت‌های فرهنگی در کنگان تقویت می‌شود

ایرنا : قرارداد ۴ بازیکن تیم بعثت کرمانشاه تمدید شد

ایرنا : احتمال درگیری با روسیه؛ بهانه اروپا برای افزایش هزینه‌های نظامی

مهر : صفحه نخست روزنامه‌های آذربایجان شرقی ۱۷ تیر ۱۴۰۴

تسنیم : کلاس‌های درس باید از الگوی سنتی خارج شوند/ تحول آموزش ابتدایی با محوریت معلمان

تسنیم : پیام خانواده شهید حاجی‌زاده به سردار موسوی: مسیر را تا نابودی اسرائیل ادامه دهید

ایلنا : عده‌ای با نگاه تنگ‌نظرانه برای طرح موضوعات اختلاف‌افکن وقت پیدا کرده‌اند/ اگر قوه عاقله‌ای در کار باشد، همه پای کار می‌آیند

ایرنا : انتشار گزارش‌های سیزدهمین جشنواره مد و لباس و انتشار فراخوان‌هایی بر مدار کشف ایران

ایرنا : انتشار گزارش‌ سیزدهمین جشنواره مد و لباس و فراخوان‌هایی بر مدار کشف ایران

ایلنا : ​امکان عرضه امتیاز صادراتی در سامانه معاملات بازار ارز تجاری فراهم شد

مهر : زمان‌بندی جدید اعتبارسنجی دانشگاه‌های خارجی اعلام شد

ایلنا : قیمت خودرو‌های سایپا امروز سه‌شنبه ۱۷ تیر ۱۴۰۴ + جدول

مهر : شرایط جوی تهران در روزهای آینده ناپایدار است

مهر : عطش تغییر کاربری زمین‌ها در قزوین وجود دارد

تسنیم : گذرنامه زیارتی سال‌های گذشته معتبر است؛ نیازی به تمدید نیست

ایرنا : چمران: قطعه ۴۲ بهترین گزینه برای خاکسپاری شهدای اقتدار ملی بود

تسنیم : اولیانوف: غنی‌سازی 60 درصدی ایران پاسخی به تحریم‌ها و فشارها است

مهر : الزام دستگاه‌های اجرایی به شناسایی ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری خراسان جنوبی

ایرنا : ایجاد خدمت اعتبارسنجی محصولات و فرآیندهای نوآورانه در سازمان پژوهش‌های علمی 

مهر : ثبت تولد۷۰ نوزاد گاندو برای اولین‌بار در ایران

مهر : سربازان میدان نبرد؛ آلاله هایی که همانند شهید می زیستند

مهر : مراسم ۱۳ محرم در مسجد ملااسماعیل برگزار می‌شود

ایرنا : اردبیل با دمای ۱۱ درجه سانتیگراد خنک‌ترین مرکز استان ایران

تسنیم : رایزنی باشگاه استقلال برای جذب یک مهاجم کامرونی

تسنیم : ایران در نظم جدید جهانی

مهر : اهدای اعضای بدن دانش آموز استعداد درخشان، جان بخش بیماران نیازمند شد

مهر : تولید ۱۵ اثر کارتونی با موضوع جنگ ۱۲ روزه توسط هنرمند خراسان شمالی

تسنیم : حق مسکن، نیاز اساسی نه امتیاز اضافی/ لزوم توجه دولت و کارفرمایان

مهر : مانع بزرگ برای گرفتن اولین جام/ نه بازیکن باکیفیت گرفتند نه زمان دارند

مهر : اولیای دم در میاندوآبِ آذربایجان غربی به عشق امام حسین قاتل را بخشیدند

صدا و سیما : انتشار فهرست دانشگاه‌های مورد تأیید، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور

Loader

در حال دریافت و بارگذاری جدیدترین اخبار

... لطفا چند ثانیه منتظر بمانید