محمد احمدیان با حضور در تحریریه ایسنا و در نشستی که با موضوع بهداشت برگزار شد، با اشاره به تقدم بهداشت در نظام سلامت، اظهار کرد: بین بهداشت و درمان تفاوت اساسی مطرح است؛ در حوزه بهداشت مسئولیت رسیدگی به سلامت یک جمعیت یا جامعه وجود دارد، به عنوان مثال از عبارت «بهداشت استان» یا «بهداشت شهرستان» استفاده می‌شود، اما به ندرت از «بهداشت فرد» نام برده می‌شود، در مقابل در حوزه درمان، مسئولیت مستقیماً بر عهده فرد بیمار است.
مدیر جوانی جمعیت- سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان کرد: در حوزه بهداشت مطالبه عمومی چندانی وجود ندارد، مردم معمولاً تا زمانی که احساس نیاز نکنند، به فکر سلامت خود نمی‌افتند. بنابراین این بهداشت است که با بیان پرسشی همچون آیا می‌دانید ممکن است به دیابت مبتلا شوید؟ به سراغ مردم می‌رود.
وی با بیان اینکه در حوزه درمان فرد بیمار با تمایل به بهبودی به پزشک مراجعه می‌کند، ادامه داد: مسئولیت سلامت جمعیت، نیازمند به‌کارگیری بیشترین اثربخشی با کمترین منابع است، به عنوان مثال در مهار یک بیماری در یک منطقه، ضروری است از دارویی استفاده شود که هم از نظر توان خرید در دسترس باشد و هم برای عموم مردم مؤثر واقع شود، در حالی که پزشک در درمان فردی از بهترین روش‌ها و داروهای ممکن، حتی اگر گران باشند استفاده می‌کند.
در سیاست‌گذاری و اولویت‌بندی، حوزه بهداشت بر سایر حوزه‌ها مقدم است
احمدیان تصریح کرد: در نظام بهداشت و درمان، هم وزارتخانه‌ها و هم دانشگاه‌ها در بخش سیاست‌گذاری نقش دارند؛ همواره در سیاست‌گذاری و اولویت‌بندی، بهداشت بر سایر حوزه‌ها مقدم است، به طوری که در فرآیند بودجه‌ریزی و برنامه‌ریزی، ابتدا نظر حوزه بهداشت جویا می‌شود.
وی با اشاره به اینکه با این حال در عمل، اولویت‌بندی‌ها گاه به سمت درمان سوق می‌یابد، گفت: مثلاً اگرچه ممکن است یک شهرستان نیاز مبرمی به تقویت خانه‌های بهداشت روستایی داشته باشد، اما به دلیل مطالبه عمومی برای راه‌اندازی دستگاه سی‌تی‌اسکن، بودجه به این امر اختصاص می‌یابد، در نتیجه مدیران شبکه‌های بهداشت، غالباً تحت فشار افکار عمومی و مسئولین محلی ناچار به اولویت‌بندی درمان می‌شوند.
مدیر جوانی جمعیت- سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیان کرد: در حالی که کودکان زیر پنج سال و زنان باردار به دلیل واکسیناسیون و مراقبت‌های دوران بارداری به طور مستمر به مراکز بهداشتی مراجعه می‌کنند، اما نوجوانان، جوانان، میانسالان و سالمندان اغلب احساس نیازی به این خدمات ندارند، علی‌رغم اینکه بسیاری از حیطه‌های اختلالات افراد از سن ۳۰ سال به بالا ایجاد می‌شود.
احمدیان یادآور شد: متاسفانه در بسیاری از موارد ارائه خدمات بهداشتی به گروه‌های سنی مختلف به صورت اجباری انجام می‌شود، به عنوان مثال طرح سنجش سلامت دانش‌آموزان و اجباری بودن معاینات پزشکی قبل از ثبت‌نام در دانشگاه، نشان‌دهنده این واقعیت است که مردم به طور خودجوش برای دریافت خدمات بهداشتی مراجعه نمی‌کنند.
وی مطرح کرد: حتی نوجوانان در مراجعه به مراکز بهداشتی، با رویکردی مطالبه‌گرانه، چرایی مراجعه به این مراکز را زیر سؤال می‌برند و از این نکته غافلند که درمانگر با معاینه کودک، ابعاد جسمی، روانی و رفتاری او را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
مدیر جوانی جمعیت- سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد، افزود: بنابراین، ممکن است کودکی که در ظاهر سالم به نظر می‌رسد، دچار اختلالات تکاملی، کاهش شنوایی یا اختلالات تغذیه‌ای باشد، این در حالی است که از نظر مدیران بهداشتی، این موضوع در اولویت قرار دارد، اما از دیدگاه عموم جامعه این‌گونه نیست.
بهداشت به عنوان یک رکن اساسی در توسعه کشور از نگاه دولتمردان
احمدیان عنوان کرد: دولتمردان و سیاست‌گذاران، بهداشت را به عنوان یک رکن اساسی در توسعه کشور می‌دانند؛ برگزاری جلسات متعدد در سطح وزارت بهداشت و تدوین برنامه‌های جامع در حوزه سلامت، نشان‌دهنده این واقعیت است، اما متاسفانه این سیاست‌ها، اغلب در سطح اجرا با مشکل مواجه می‌شوند.
وی با بیان اینکه ارتقاء سواد سلامت فردی باید در اولویت قرار گیرد، اظهار کرد: افراد باید درک کنند که همان‌طور که در سایر امور زندگی به مشاوره نیاز دارند، در حفظ و بهبود سلامت خود نیز نیازمند راهنمایی و کمک هستند، با ارتقاء فرهنگ جامعه به این سطح از آگاهی، میزان مراجعه به متخصصان افزایش یافته و تقاضا برای خدمات در حوزه سلامت نیز بیشتر خواهد شد.
بهداشت، اولویت اصلی عموم جامعه نیست
مدیر جوانی جمعیت- سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه به طور کلی، شکایات در حوزه بهداشت کمتر گزارش می‌شود، گفت: با این حال اخیراً با افزایش قابل‌توجهی در تعداد شکایات تلفنی مبنی بر عدم ارائه مراقبت‌های لازم به کودکان مواجه شده‌ایم، این افزایش شکایات به دلیل اجرای بسته حمایتی دولت برای کودکان زیر دو سال است که از طریق شارژ کارت سرپرست خانوار انجام می‌شد.
احمدیان ادامه داد: بر اساس این طرح مادران برای دریافت مراقبت‌های بهداشتی به مراکز بهداشتی مراجعه می‌کردند و در صورت مشاهده اختلال در رشد کودکان، اقدامات لازم انجام می‌شد. سپس در صورت نیاز پرونده‌ها به وزارت بهداشت ارجاع داده شده و سپس برای دهک‌بندی به سازمان رفاه منتقل می‌شدند.
وی افزود: پیش از اجرای این طرح، شکایتی مبنی بر عدم مراقبت از کودکان دریافت نمی‌شد؛ اما پس از قطع یارانه شاهد افزایش شکایات بوده‌ایم؛ این امر نشان می‌دهد که بهداشت، اولویت اصلی ذهنیت عموم جامعه نیست.
مدیر جوانی جمعیت- سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد درخصوص چالش‌های حوزه بهداشت، عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین چالش‌های اولیه در جامعه، اختلالات و مشکلات مرتبط با مادران باردار و کودکان است که مورد توجه همگان قرار دارد؛ عدم مراجعه به موقع به مراکز بهداشتی، منجر به جدی نگرفتن تهدیدات و مخاطرات متعددی برای کودکان زیر پنج سال و مادران باردار از ابتدای بارداری تا ۴۵ روز پس از زایمان می‌شود؛ متاسفانه این بحران رو به افزایش است.
در بازه سنی ۳۰ تا ۶۰ سال، احتمال بروز بیماری‌های غیرواگیر افزایش می‌یابد
وی درخصوص اهمیت دوران میانسالی همچون ۳۰ تا ۶۰ سالگی، عنوان کرد: عدم توجه به سلامت در دوران نوجوانی و جوانی، ممکن است در کوتاه‌مدت پیامدهای حادی به همراه نداشته باشد، با این حال در بازه سنی ۳۰ تا ۶۰ سال، احتمال بروز بیماری‌های غیرواگیر نظیر دیابت، فشار خون و انواع سرطان‌ها از جمله سرطان دستگاه گوارش در مردان و سرطان پستان و دهانه رحم در زنان افزایش می‌یابد.
مدیر جوانی جمعیت- سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: از آنجا که به این مسائل توجه کافی نمی‌شود، اغلب افراد زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که بیماری در مراحل پیشرفته قرار دارد و درمان آن دشوارتر است.
احمدیان درخصوص اینکه چرا برای رده سنی ۳۰ تا ۶۰ سال که در معرض خطر بیشتری قرار دارند، برنامه‌های اجباری پیشگیری وجود ندارد، گفت:مطالبه‌گری‌های فراوانی از سوی حوزه بهداشت در سطوح کلان مانند شورای سلامت و امنیت غذایی انجام شده است، به عنوان مثال با سازمان‌های بیمه‌گر صحبت شده تا غربالگری‌های بهداشتی رایگان را به بیمه‌شدگان خود ارائه دهند، اما این پیشنهادات با استقبال چندانی مواجه نشده است.
مدیر جوانی جمعیت- سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد یادآور شد: علت عدم استقبال از این پیشنهادات را باید از متولیان امر مانند شورای سلامت و امنیت غذایی جویا شد، با این حال افزایش همراهی رسانه‌ها و آگاهی‌رسانی به گروه‌های هدف می‌تواند در فرهنگ‌سازی و ترغیب افراد به استفاده از خدمات پیشگیری مؤثر باشد.
مراکز بهداشتی با جمعیت تحت پوشش واقعی همخوانی ندارند
احمدیان با اشاره به اینکه مراکز بهداشتی تحت نظارت دانشگاه‌های علوم پزشکی از نظر تعداد و امکانات با جمعیت مراجعه‌کننده تناسب دارند، اما با جمعیت تحت پوشش واقعی همخوانی ندارند، گفت: به عنوان مثال تخصیص بودجه و نیروی انسانی سالانه بر اساس عملکرد و وضعیت موجود صورت می‌گیرد.
وی اضافه کرد: در این فرآیند نیاز به نیروی کارشناس بهداشتی مانند مراقب سلامت بر اساس نسبت مشخصی از جمعیت تحت پوشش مثلاً یک مراقب سلامت به ازای ۱۵۰۰ نفر تعیین می‌شود، با این حال در شهر مشهد به دلیل محدودیت‌های موجود، هر مراقب سلامت مسئولیت رسیدگی به جمعیتی بالغ بر سه تا چهار هزار نفر را بر عهده دارد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر تجهیزات بهداشتی موجود در مراکز بهداشتی و درمانی استان به طور کلی پاسخگوی نیازهای اولیه است، مطرح کرد: به منظور ارتقاء کیفیت خدمات و پاسخگویی به نیازهای روزافزون، نیاز به به‌روزرسانی و نوسازی این تجهیزات وجود دارد.
مدیر جوانی جمعیت- سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: با توجه به افزایش جمعیت و اجرای قانون جوانی جمعیت، نیاز به نیروی انسانی در حوزه بهداشت به ویژه در زمینه بهداشت محیطی افزایش یافته است، همچنین با توجه به مرخصی‌ها و کاهش ساعات کاری همکاران در حوزه فرزندآوری، نیاز به جایگزینی و تأمین نیروی انسانی کافی بیش از پیش احساس می‌شود.
انتهای پیام
