خبرگزاری مهر، گروه استانها؛ موزه‌ها یکی از مهم‌ترین ابزارهای شناخت هویت یک ملت هستند. آن‌ها نه‌تنها یادگارهای تاریخی را حفظ می‌کنند، بلکه پلی ارتباطی بین گذشته و آینده می‌سازند. در شهری مانند تبریز که تاریخ آن به هزاران سال پیش بازمی‌گردد، وجود موزه‌های متعدد، امری ضروری و طبیعی است. این شهر، مرکز تحولات مهم سیاسی، فرهنگی و هنری ایران بوده و به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی تمدن ایرانی-اسلامی شناخته می‌شود.
تبریز در دوره‌های مختلف، پایتخت حکومت‌هایی همچون ایلخانان، قراقویونلوها، آق‌قویونلوها و صفویان بوده است. همچنین، این شهر در دوران مشروطه، نقش تعیین‌کننده‌ای در تغییرات سیاسی ایران ایفا کرده است. تمامی این رویدادها، آثار و نشانه‌هایی از خود بر جای گذاشته‌اند که امروزه در قالب موزه‌ها به نمایش گذاشته شده‌اند.
امروزه، موزه‌های تبریز با نمایش مجموعه‌هایی ارزشمند از دوران پیش از تاریخ تا دوران معاصر، فرصتی را فراهم می‌کنند تا مردم و پژوهشگران بتوانند به شناخت بهتری از گذشته این سرزمین برسند.
موزه آذربایجان، گنجینه تاریخ و تمدن
موزه آذربایجان پس از موزه ملی ایران، دومین موزه باستان‌شناسی مهم کشور محسوب می‌شود. این موزه در سال ۱۳۳۷ تأسیس شد و در نزدیکی **مسجد کبود** قرار دارد. در سه طبقه این موزه، مجموعه‌ای بی‌نظیر از آثار تاریخی و هنری به نمایش گذاشته شده است.
بخش‌های موزه آذربایجان:
۱. طبقه اول: شامل آثار تاریخی از دوران ماقبل تاریخ تا دوره ساسانی، از جمله سفالینه‌ها، ابزارهای سنگی و مجسمه‌های باستانی.
۲. طبقه دوم: نمایش‌دهنده سکه‌های قدیمی، نسخ خطی، مهرها و آثار دوره اسلامی.
۳. طبقه زیرزمین: شامل مجسمه‌های سنگی و گلی که مفاهیمی از زندگی و مرگ انسان را به تصویر می‌کشد.
موزه عصر آهن، روایتگر تدفین‌های باستانی
موزه عصر آهن، یکی از جذاب‌ترین موزه‌های تبریز است که در سال ۱۳۷۶ و در جریان یک حفاری باستان‌شناسی در نزدیکی مسجد کبود کشف شد. این موزه شامل گورستانی متعلق به بیش از ۳۵۰۰ سال پیش است که در آن اسکلت‌هایی به شکل تدفین جنینی، همراه با اشیای زینتی و ظروف سفالی کشف شده‌اند.
این موزه از مهم‌ترین محوطه‌های باستان‌شناسی ایران است و اطلاعات ارزشمندی درباره آئین‌های تدفینی و فرهنگ مردم آن دوران ارائه می‌دهد.
موزه سفال، هنر کهن در دل تبریز
موزه سفال تبریز، یکی از مراکز مهم نمایش و آموزش هنر سفال‌گری در ایران است. این موزه در خانه‌ای تاریخی متعلق به دوران قاجار و پهلوی قرار دارد و مجموعه‌ای از آثار هنری سفال‌گران تبریزی را در خود جای داده است.
ویژگی‌های موزه سفال:
- نمایش آثار سفالی از دوره‌های مختلف تاریخی
- برگزاری کارگاه‌های زنده سفال‌گری
- فروشگاه صنایع دستی و آثار هنری
موزه شهرداری، نگین تاریخی شهر تبریز
موزه شهرداری تبریز در داخل ساختمان کاخ شهرداری قرار دارد که در سال ۱۳۱۴ ساخته شده است. این موزه در سال ۱۳۸۶ افتتاح شد و شامل بخش‌هایی همچون سالن فرش، گالری عکس‌های قدیمی تبریز، سالن اسناد و مدارک تاریخی و ابزارهای قدیمی شهرداری است.
موزه کارتون، نخستین موزه کارتون ایران
موزه کارتون تبریز، نخستین موزه کارتون ایران و پنجمین در جهان است که در سال ۱۳۸۵ افتتاح شد. این موزه در خانه هنر تبریز قرار دارد و دارای بیش از ۲۵ هزار اثر از هنرمندان ایرانی و خارجی است.
این موزه با نمایش کارتون‌های طنز و سیاسی، یکی از مهم‌ترین مراکز هنری ایران محسوب می‌شود.
موزه صدا، نخستین موزه صدا و موسیقی ایران
موزه صدای تبریز که در سال ۱۳۹۷ افتتاح شد، نخستین موزه تخصصی صدا و موسیقی ایران است. این موزه در بازار تاریخی کره‌نی‌خانا تبریز واقع شده و مجموعه‌ای ارزشمند از سازهای موسیقی، صفحه‌های گرامافون، ضبط‌صوت‌های قدیمی و زندگی‌نامه بزرگان موسیقی آذربایجان را به نمایش گذاشته است.
موزه سنجش، نمایشگر ابزارهای اندازه‌گیری در طول تاریخ
موزه سنجش تبریز در خانه تاریخی سلماسی واقع شده است و انواع ابزارهای سنجش، ترازوهای قدیمی، ساعت‌های آفتابی و ابزارهای نجوم را به نمایش گذاشته است. یکی از جالب‌ترین آثار این موزه، تنه درختی پنج میلیون ساله است که نشان‌دهنده تاریخ طبیعی این منطقه است.
موزه مشروطه، یادگار انقلاب آزادی‌خواهانه ایران
موزه مشروطه تبریز، یکی از مهم‌ترین مکان‌های تاریخی مرتبط با انقلاب مشروطه ایران است. این موزه در خانه تاریخی حاج مهدی کوزه‌کنانی قرار دارد و شامل اسناد، سلاح‌ها، تصاویر و وسایل شخصیت‌های تأثیرگذار نهضت مشروطه است.
این موزه، نقش مردم تبریز را در انقلاب مشروطه به نمایش می‌گذارد و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های فرهنگی شهر محسوب می‌شود.
تبریز، به‌عنوان یکی از مراکز مهم فرهنگی و تاریخی ایران، دارای موزه‌هایی ارزشمند و متنوع است که هر یک گنجینه‌ای از دانش و هنر را در خود جای داده‌اند. این موزه‌ها نه‌تنها مکان‌هایی برای نمایش آثار تاریخی، بلکه مراکزی برای آموزش و پژوهش هستند.
از موزه‌های باستان‌شناسی و مردم‌شناسی گرفته تا موزه‌های هنری و تخصصی، همه این مجموعه‌ها، تصویرگر هویت تاریخی و فرهنگی تبریز هستند. بازدید از این موزه‌ها، فرصتی برای درک بهتر گذشته و الهام گرفتن از آن برای ساختن آینده‌ای بهتر است.
