خبرگزاری مهر، گروه استانها: مشورت و همفکری از ارکان اصلی تصمیم‌گیری در جوامع پیشرفته است. در آموزه‌های اسلامی نیز تأکید زیادی بر ضرورت مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها شده است، تا جایی که قرآن کریم آن را یکی از ویژگی‌های بارز جامعه ایمانی معرفی می‌کند. در دنیای امروز، کشورها و سازمان‌هایی که بر پایه خرد جمعی اداره می‌شوند، موفقیت‌های چشمگیری را تجربه کرده‌اند. این اصل در زندگی فردی و اجتماعی نیز مصداق دارد؛ همان‌گونه که در یک تیم ورزشی هماهنگی و همکاری بازیکنان می‌تواند عامل پیروزی باشد، در عرصه‌های اجتماعی نیز تصمیم‌گیری بر اساس مشورت و هم‌اندیشی، جامعه را به سمت رشد و پیشرفت هدایت می‌کند.
مشورت، الگویی قرآنی برای حکمرانی و مدیریت جامعه
حجت‌الاسلام محمود نادرپور، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر به اهمیت مشورت و همفکری در زندگی اجتماعی اشاره کرد و گفت: در یک تیم فوتبال، هر بازیکن باید در قالب یک استراتژی مشخص عمل کند تا تیم به موفقیت برسد. اگر هر فردی بر اساس نظر شخصی خود بازی کند و از تاکتیک‌های تیمی تبعیت نکند، حتی بهترین بازیکنان نیز قادر به پیروزی نخواهند بود. این اصل ساده ورزشی، در مدیریت جامعه نیز کاملاً صادق است. بدون مشورت و استفاده از خرد جمعی، دستیابی به موفقیت‌های بزرگ امکان‌پذیر نخواهد بود.
وی افزود: قرآن کریم در آیه «وَأَمْرُهُمْ شُورَیٰ بَیْنَهُمْ» بر ضرورت مشورت در تصمیم‌گیری‌ها تأکید دارد. این آیه نه‌تنها یک توصیه اخلاقی است، بلکه نقشه‌ای برای مدیریت جامعه و مدل حکمرانی مؤمنان محسوب می‌شود. در حقیقت، یک جامعه ایمانی باید بر مبنای همفکری، مشارکت و خرد جمعی اداره شود.
معیارهای انتخاب مشاور در روایات اهل‌بیت (ع)
رئیس تبلیغات اسلامی رامیان در ادامه به اهمیت انتخاب مشاوران شایسته اشاره کرد و گفت: امیرالمؤمنین علی (ع) در حدیثی ارزشمند توصیه کنند «لا تُدخِلَنَّ فی مَشورَتِکَ بَخیلاً وَ لا جَبانا» یعنی با افراد بخیل و ترسو مشورت نکنید. دلیل این توصیه حکیمانه آن است که فرد بخیل شما را از انجام کارهای بزرگ بازمی‌دارد و فرد ترسو نیز با نگرانی‌های بی‌مورد، جرأت تصمیم‌گیری صحیح را از شما سلب می‌کند. این نکته‌ای کلیدی در مدیریت فردی و اجتماعی است که نباید از آن غافل شد.
پیوند مشورت و وحدت اجتماعی
وی در ادامه به تأثیر مشورت در ایجاد اتحاد و همدلی در جامعه اشاره کرد و گفت: قرآن کریم در آیه «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلا تَفَرَّقُوا» بر لزوم اتحاد و پرهیز از تفرقه تأکید دارد. زمانی که مردم یک جامعه در تصمیم‌گیری‌های خود از مشورت بهره ببرند و همدیگر را در امور یاری کنند، فضای اجتماعی سرشار از همدلی و برادری خواهد شد. همچنین در آیه «وَتَعَاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَالتَّقْوَیٰ» دعوت به همکاری و تعاون شده است که این اصل، یکی از پایه‌های موفقیت در هر جامعه‌ای محسوب می‌شود.
پیشینه تاریخی مشورت در اسلام
اصل مشورت در تاریخ اسلام نیز مورد توجه پیامبر اکرم (ص) و اهل‌بیت (ع) بوده است. پیامبر اسلام (ص) در تصمیم‌های مهم حکومتی، حتی با اصحاب خود مشورت می‌کردند. در جنگ احد، آن حضرت نظر جمعی را بر نظر شخصی خود ترجیح دادند و باوجود تمایل خود به دفاع از مدینه، به پیشنهاد جمعی از جوانان برای خروج از شهر عمل کردند. اگرچه نتیجه جنگ مطابق انتظار نبود، اما این اقدام پیامبر (ص) الگویی مهم برای پایبندی به خرد جمعی محسوب می‌شود.
همچنین در دوران خلافت امیرالمؤمنین علی (ع)، ایشان همواره مردم را به مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها دعوت می‌کردند و بر اهمیت نقش مردم در مدیریت جامعه تأکید داشتند. حتی در نهج‌البلاغه، امام علی (ع) بارها بر ضرورت مشورت در امور مختلف اشاره کرده‌اند.
در دنیای امروز، کشورها و جوامعی که بر پایه خرد جمعی، مشورت و مشارکت عمومی حرکت می‌کنند، موفق‌تر از سایرین هستند. تصمیم‌گیری‌های فردی و تک‌روی در امور اجتماعی، موجب تضعیف جامعه و از بین رفتن ظرفیت‌های بالقوه خواهد شد. مشورت نه‌تنها در سطح کلان مدیریتی، بلکه در مسائل فردی نیز نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. انتخاب مشاوران آگاه و دلسوز، یکی از مهمترین اصول در دستیابی به موفقیت است.
حجت‌الاسلام نادرپور در پایان اظهار کرد: جامعه‌ای که به فرمان «َأَمْرُهُمْ شُورَیٰ بَیْنَهُمْ» عمل کند، از تفرقه دور خواهد شد و به سمت پیشرفت و تعالی حرکت خواهد کرد. بهره‌گیری از خرد جمعی، مشورت صحیح و همکاری بر اساس آموزه‌های اسلامی، راهگشای بسیاری از مشکلات و موانع اجتماعی خواهد بود.
