«زهره و منوچهر»؛ عاشقانه‌ای که ایرج میرزا ناتمام گذاشت+ فیلم

به گزارش خبرنگار تئاتر ایرنا، «زهره و منوچهر» شعر بلندی از ایرج میرزاست که در قالب مثنوی سروده شده‌ است. این شعر که با مطلعِ «صبح نتابیده هنوز آفتاب / وا نشده دیدهٔ نرگس ز خواب» آغاز می‌شود، محصول آخرین سال عمرش است که نتوانست آن را به پایان برساند.

شاید کمتر کسی از شاعرانه ناتمام ایرج میرزا شنیده باشد؛ بعد شیرین، بعد فرهاد، بعد آه توی سینه. مرد شاعر به سرش زد که همین آخر عمرش بسراید شعر فاخر دور از آز و خنجر و کینه.

منظومه مشهور ایرج میرزا به نام «زهره و منوچهر»، روایتی عاشقانه به سبک افسانه‌های کهن دارد. این کنسرت نمایش متشکل از دو بخش نمایشی و گروه بازیگران و اجرای موسیقی و قطعات توسط گروه «ول شدگان» است. کارگردان اثر مهرداد آبجار با متنی از علی پالیزدار، تلاش کرده با حفظ وجوه طنز و کمدی و وقفه‌هایی در فرم اجرا، هر چه بیشتر نمایش را ملموس با فضا و ذائقه تماشاگر امروزی کند. یک گروه موسیقی در قهوه‌خانه‌ای تصمیم می‌گیرند منظومه «زهره و منوچهر» ایرج میرزا را نقالی و با موسیقی اجرا کنند.

خواننده زنی هم به جمع آنان می پیوندد. در بخش دیگر صحنه، این حکایت اجرا می شود.

امیر ‌غفارمنش، مهدی ‌رکنی، رضا صمدپور، آرزو ‌کریمی ‌زند، ارسلان ‌محمدی، شکیبا ‌کیا، دلارام ‌راضیان، رایان شیخ حسینی، محسن آقایی، محسن مهرجویی، علیرضا فرحی، سعید گلابتون، کیوان براتی، مهبد ‌فیضی، کمال ‌رضوی، امیررضا ‌محسنی، شهربانو ‌رخشان، شادن ‌باژن، بهار ‌احمدی و نوشین ‌بدری ‌کوهی ایفاگر روایت عاشقانه ناتمام ایرج میرزا، این روزها پردیس شهرزاد را طوفانی کرده‌اند.

مثنوی «زهره و منوچهر» ترجمه آزادی است از ونوس و آدونیس ویلیام شکسپیر که چون اصل داستان تراژیک و با فرجامی تلخ همراه بود، شاعر داستان ایرانی، قصه را ناتمام گذارده، با حدس این‌که گویا می‌خواست پایانی خوش برای آن ترتیب دهد اما به انجام آن توفیق نیافت و درنهایت از دو کس در حواشی کتاب خود یاد می‌کند که پایان داستان «زهره و منوچهر» را به‌شکل منظوم ساختند.

در طول تاریخ شاعران و نویسندگان بزرگی آثار مهمی را مورد این عشق نافرجام و تلخ خلق کرده‌اند از جمله منظومه ونوس و آدونیس اثر ویلیام شکسپیر که شعر ایرج میرزا نیز برداشت آزادی از شکسپیر است. البته ایرج تغییرات زیادی در داستان داده و به هیچ وجه نمی‌توان این اثر را ترجمه اثر شکسپیر دانست.

مرگ ایرج میرزا، منجر به ناتمام بودن داستان می‌شود و نمی‌توان دریافت که ایرج، چگونه می‌خواسته داستان را به پایان ببرد. اما با توجه به اینکه شاعر، اصل داستان به زبان انگلیسی را در دست داشته و در نسخۀ اصلی، داستان با مرگ آدونیس و ناکامی ونوس به پایان می‌رسد، می‌توان نتیجه گرفت که داستان ایرج نیز با سرانجامی غم‌انگیز روبرو می‌شده‌است.

آنچه امروزه در دیوان ایرج طبع می‌شود، احتمالاً محصول تکمیلی سید عبدالحسین حسابی است.