گروه جامعه ایرنا - ایران دارای اقلیم متنوعی است از این رو گونه های جانوری و گیاهی زیادی را در خود جای داده، اما مساله این است که به علت توسعه شهرنشینی و فعالیت های صنعتی بخش زیادی از طبیعت تخریب شده و به دنبال آن گونه های زیادی هم در معرض نابودی و انقراض قرار گرفتند، بر این اساس برای جلوگیری از این فاجعه دولت ها در صدد حفاظت از محیط زیست و هرآنچه در آن است برآمدند اینطور شد که مناطق حفاظت شده در دنیا و چند سال بعد در ایران شکل گرفت.
البته ایرانیان از دیرباز و بر اساس آموزه های زرتشت همواره به طبیعت احترام می گذاشتند، هیچگاه چهار عنصر اصلی آب، خاک، هوا و آتش را آلوده نمی کردند، برای رودها، چشمه ها و درختان ارزش و احترام قائل بودند، این یعنی اینکه حفاظت از طبیعت همواره در وجود ایرانیان بود و حتی اولین مناطق حفاظت شده هم در زمان خشایارشاه شکل گرفت به این صورت که در زمان لشکرکشی به آسیای صغیر ، حفاظت از جنگل های سرو خود را به گارد سلطنتی سپرد و به این ترتیب اولین منطقه حفاظت شده در دنیا چند صد سال قبل از میلاد مسیح ایجاد شد.
اما همانطور که زندگی پیش رفت و صنعت روز به روز پیشرفت کرد زمینه تخریب طبیعت هم بیش از پیش فراهم شد، به مرور کار به جایی رسید که گونه های جانوری زیادی منقرض شدند نمونه بارز آن انقراض شیر ایرانی و ببر مازندران است که برای همیشه از طبیعت کشور حذف شدند، دنیا هم شرایط بهتری نداشت اما از طرف دیگر هم نمی شد جلوی توسعه را گرفت بنابراین تصمیم گرفته شد تا مکان هایی را که از نظر مولفه های زیستی و گونه های گیاهی و جانوری غنی هستند حفاظت کنند تا گونه های جانوری بیشتری منقرض نشود به این ترتیب اولین منطقه حفاظت شده جهان به شکل امروزی و در قالب پارک ملی با نام پارک ملی یلو استون در آمریکا شکل گرفت، بعد از آن اولین سنگ بنای مناطق حفاظت شده ایران در سال ۱۳۴۶، یعنی ۹۵ سال پس از احداث پارک یلو استون گذاشته شد.
داستان از این قرار است که در سال ۱۳۳۵ قانون حفاظت و تشکیل کانون شکار ایران تصویب شد که نخستین اقدام برای حفظ جمعیت و تنوع جانوری کشور بود، بعد از آن زمینه ایجاد سازمان شکاربانی و نظارت بر صید در سال ۱۳۴۶ فراهم شد، در این سال، سازمان یاد شده به عنوان یک دستگاه مستقل دولتی و زیر نظر شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید، جایگزین کانون شکار شد، در قانون‌های مربوط به این سازمان، امکان اختصاص بخش‌هایی از کشور به پارک‌های ملی که در آن زمان پارک حیات وحش نامیده می‌شد و منطقه‌های حفاظت شده با تعریف‌های معین فراهم شد، به این ترتیب اولین قدم در راستای شکل گیری مناطق حفاظت شده در کشور برداشته شد.
بعد از آن اکنون بیش از ۳۰۰ منطقه حفاظت شده با وسعت ۱۹ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار در کشور وجود دارد یعنی حدود ۱۱.۸ درصد از خاک کشور جزو مناطق حفاظت شده است، البته در دولت سیزدهم تلاش شد تا این مناطق افزایش یابد که بخشی از این وسعت نیز در همین دولت به مناطق حفاظت شده اضافه شد، بر این اساس یکی از دستورات جلسه شورای عالی محیط زیست که ۱۴ اردیبهشت ماه با حضور رییس جمهور برگزار شد، ارتقا مناطق حفاظت شده بود.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست دراین باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: جلسه قبلی شورای عالی محیط زیست ۵ ماه قبل بود بنابراین تا برگزاری جلسه ۱۴ اردیبهشت ماه فرصت زیادی نداشتیم اما در همین مدت کوتاه تلاش کردیم تا مناطق حفاظت شده خود را ارتقا دهیم که موفق هم شدیم و مناطق پیشنهادی ما مورد تصویب جلسه و رییس جمهور قرار گرفت.
حسن اکبری با اشاره به اینکه اداره کل محیط زیست استان اصفهان بیشترین همکاری را داشت افزود: در این جلسه ۵ منطقه ارتقا یافت و به مناطق حفاظت شده کشور اضافه شد، بر این اساس با اضافه شدن این ۵ منطقه حدود ۲۳۰ هزار هکتار به مناطق حفاظت شده کشور اضافه شد و وسعت مناطق حفاظت شده به ۱۹ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار یعنی حدود ۱۱.۸ درصد از خاک کشور رسیده است.
وی ادامه داد: یکی از مناطق ارتقا یافته تالاب گاوخونی با مساحت حدود ۶۳ هزار هکتار است، این تالاب با نگاه پیشگیری از هر گونه تغییر کاربری و آسیب به پوشش گیاهی آن منطقه و همچنین حفاظت از تالاب و پرندگانی که در مواقع خاص و زمان آبدار شدن تالاب حضور دارند ارتقا یافت، البته سایر کارکردهای تالاب هم در این ارتقا مد نظر بوده است، بر این اساس با پیگیری فراوان موافقت دستگاه های ذیربط گرفته و در شورای عالی محیط زیست به تصویب رسید.
وی گفت: دومین منطقه کوه کلاته و تنگ سرخ به مساحت حدود ۱۱ هزار هکتار در استان فارس در مسیر شیراز به سمت یاسوج است، منطقه ای با پوشش و تنوع گیاهی بالا و محدوده ای تقریبا بکر است، هدف از ارتقا این منطقه این بود که هم به عنوان فضای طبیعی نمونه در شیراز اهمیت دارد هم اینکه به علت پوشش گیاهی غنی حیات وحش به خوبی می تواند در آن احیا شود. این منطقه جزو مناطق شکار ممنوع بود.
اکبری افزود: دیگری منطقه پادنا به مساحت حدود ۳۰ هزار هکتار در شهرستان سمیرم در استان اصفهان است که می تواند پشتوانه خوبی برای مجموعه حفاظتی دنا که از مهمترین مناطق حفاظت شده ما در زاگرس است باشد، مجموعه دنا که پارک ملی و منطقه حفاظت شده دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد به ارتفاعات پادنا در شهرستان سمیرم متصل است که حیات وحش میان این دو منطقه رفت و آمد دارد از این رو می تواند پشتوانه بسیار خوبی برای منطقه دنا باشد، ضمن اینکه پوشش گیاهی خوبی دارد منطقه ای ییلاقی و پرآب است و به راحتی حیات وحش می تواند احیا شود مشکلی هم با تنش های خشکسالی نخواهد داشت. این منطقه تا پیش از این جزو مناطق آزاد بود.
وی ادامه داد: بعدی منطقه بیابانی کلاته در شرق اصفهان حوالی خوربیابانک با مساحتی حدود ۱۲۶ هزار هکتار است، منطقه ای ارزشمند و تقریبا بکر است، بسیاری از گونه های مهم بیابانی از جمله جبیر ، هوبره ، قوچ و میش را در خود جای داده و قطعا می تواند به حفظ ذخایر گونه ای در زیستگاه های بیابانی کشور در شرق اصفهان کمک کند.
اکبری افزود: پنجمین منطقه هم یک اثر طبیعی ملی تحت عنوان " شیخ محمد لو" در اردبیل و مجموعه ای از درختان فسیلی است که از دوره های قبل زمین شناسی وجود داشته است، یک منطقه کوچک حدود ۲۰۰ هکتار است که تحت عنوان اثر طبیعی ملی ثبت شده است.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: این ۵ منطقه مراحل قانونی را طی کردند و در شورای عالی محیط زیست تصویب شدند و به شبکه مناطق چهارگانه پیوستند که با اضافه شدن این تعداد با وسعت حدود ۲۳۰ هزار هکتار ، مساحت مناطق حفاظت شده کشور به ۱۹ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار یعنی حدود ۱۱.۸ درصد از خاک کشور رسیده است.
