به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، انواعی از زیردریایی‌های صنعتی سرنشین‌دار وجود دارند که هرچند در دهه‌های اخیر پیشرفت‌های قابل توجهی داشته‌اند اما به‌دلیل حضور انسان دراین وسایل زیر آب، خطرات احتمالی استفاده از آنها را نمی‌توان نادیده گرفت. در این‌میان ربات‌هایی در دریاها مشغول فعالیت هستندکه با نام ROV(Remotely Operated Vehicle) به‌معنی «زیردریایی هدایت‌پذیر از راه دور» با اختصار فارسی «زهپاد» شناخته می‌شوند.
زهپادها با کمک نیروی انسانی که روی سطح زمین قرار دارد، هدایت می‌شوند و در مأموریت‌های برنامه‌ریزی‌شده قادر هستند بخشی از عملیات را به‌صورت هوشمند و بخشی دیگر را به‌صورت هدایت دستی اپراتور در اعماق آب انجام دهند. یک شرکت دانش‌بنیان از سال ۱۳۹۴ در کشور این ربات‌ها را برای مصارف صنعتی داخلی تولید و عرضه می‌کند.
براساس اعلام معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، سید میلاد فیاضی مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان با بیان اینکه درحال‌حاضر ربات‌های زهپاد پُرکاربردترین ربات‌های زیردریایی در دنیا هستند درباره ویژگی‌های ظاهری این دستگاه‌ها گفت: ظاهر عمومی بیشتر زیردریایی‌های هدایت‌پذیر از راه دور، تخم‌مرغی‌شکل است.
وی افزود: ربات‌های تخم‌مرغی‌شکل، معمولا برای فعالیت‌های نظامی یا پیمایش‌های اقیانوسی استفاده می‌شود اما حوزه کاری ما، دستگاه‌های صنعتی و از نوع ساختار آزاد است که باتوجه به نوع پروژه طراحی می‌شود و همیشه تخم‌مرغی‌شکل نیست، بلکه به‌صورت ربات‌های استراکچری هستند و از مزایای آنان امکان تولید در ابعاد مختلف است. این‌مسأله باعث کم‌کردن هزینه‌ها می‌شود و امکان انجام عملیات در محیط‌هایی که فضای کمتری دارد را فراهم می‌کند.
این فناور تصریح کرد: این‌نوع ربات‌ها علاوه بر اجرای فرایندهای صنعتی، قابلیت انجام فعالیت‌های نظامی هم دارند که از آن‌جمله می‌توان به قابلیت خنثی‌کردن مین‌های دریایی یا مین‌گذاری‌های دریایی اشاره کرد اما رویکرد ما توسعه ربات‌های صنعتی است و بازرسی از اولویت‌هایی است که برای ربات‌های ما درنظر گرفته می‌شود. بازرسی‌های زیرسطحی در حوزه‌های مختلف اتفاق می‌افتد، برای‌مثال، نصب تجهیزات در کف اقیانوس‌ها و کابل‌گذاری‌ها و لوله‌گذاری‌هایی که زیر دریا برای شرکت‌های فعال در عرصه‌های نفت و حفاری انجام می‌شود.
فیاضی یادآور شد: ربات‌های مدل بازرس به‌کمک حسگرها و دوربین‌هایی که روی آنها نصب شده‌اند، عملیات بازرسی از این کابل‌ها و لوله‌ها را برای بررسی خرابی‌ها و مواردی شبیه به این انجام می‌دهند اما ربات‌های مدل کلاس‌های کاری، علاوه بر بازرسی، یک سری عملیات را هم می‌توانند پوشش بدهند. باتوجه به اینکه درجه آزادی از ویژگی‌های بارز این ربات‌هاست و به آنها اجازه می‌دهد در حد غواص زیر آب قدرت عمل داشته باشند.
وی ادامه داد: باتوجه به قابلیت بالای این ربات ها در فرآیندهایی مثل جوشکاری، برشکاری، جابه‌جاکردن اجسام و حتی باز و بسته‌کردن شیرهایی که زیر آب وجود دارند، استفاده می شود. رباتی که ما در کلاس کاری داریم از قابلیت نصب دو بازوی رباتیک برخوردار است.
مدیرعامل این شرکت دانش بنیان همچنین در خصوص عمق کاربری این ربات‌ها گفت: ربات بازرس قابلیت نفوذ تا عمق ۱۵۰ متری را دارد و ربات کلاس کاری ما برای پایین‌رفتن تا عمق ۴۰۰ متر طراحی شده اما این طراحی اسمی است، زیرا ما این عمق را در خلیج‌فارس نداریم، از آنجا که به‌دنبال رسیدن به بازارهای بین‌المللی هستیم تولید ربات کلاس کاری با طراحی عمق ۴۰۰ متر مد نظر متخصصان است.
فیاضی یادآور شد: این شرکت ارتباط و همکاری نزدیکی با صنعت نفت و حفاری دارد و از این‌رو از فناوری‌هایی که به دانش فنی آنها دست یافته برای توسعه دستگاه‌های دیگری که می‌توانند در فعالیت‌های این حوزه تسهیل ایجاد کنند، بهره گرفته است.
وی همچنین اظهار داشت: یک سری از محصولات ما برای علامت‌گذاری خطوط زیرسطحی استفاده می‌شود. زیر دریا کیلومترها خطوط انتقال وجود دارد که کابل‌ها و لوله‌های انتقال نفت، آب و...به اضافه کانال‌های زیرسطحی که حفاری می‌شوند را شامل می‌شود. با گذر زمان و با توجه به عارضه‌های طبیعی که در کف دریا رخ می‌دهد، تشخیص این خطوط انتقال بسیار دشوار می‌شود. تصور کنید در نقطه‌ای از این خطوط زمانی تعمیراتی انجام شده و سال‌ها از آن گذشته است. برای بازرسی آن محل یا همان شخصی که تعمیرات را انجام داده باید بیاید و آن نقطه را به سختی پیدا کند یا باید از فناوری‌های جدید مدد گرفت.
این فناور تصریح کرد: محصول دیگر این شرکت یکی از این فناوری‌هاست که در واقع نوعی نشانگر الکترونیکی است و «ویرا» نام دارد. ویرا قادر است آن محل به‌خصوص را کدگذاری نقطه‌ای کند تا در آینده بتوان به‌راحتی به آن محل دسترسی داشت. به‌خصوص‌که منبع تغذیه این نشانگر طول عمر بسیار بالایی دارد و می‌تواند حدود ۷۰ سال به‌صورت مدفون در کف دریا قرار گیرد و نشانه‌گذاری را انجام دهد.
