دکتر رضا ماحوزی دوشنبه در گفت‌وگو با ایرنا اظهار کرد: همزمان با به توپ بستن مجلس و آغاز دوره استبداد صغیر، سید عبدالحسین لاری در نجف، تهران و فارس تصمیماتی مبنی بر مبارزه عملی با حکومت «محمدعلی شاه» اتخاذ می‌کند.
همراهی ایل قشقایی با آیت‌الله نجفی لاری
استاد مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی ادامه داد: آیت‌الله لاری برای اینکه بتواند قدرت حکومت مرکزی یعنی حکومت محمدعلی شاه را تضعیف کند از قدرت ایل قشقایی کمک می‌گیرد، البته شورش یک ایل بر علیه حکومت مرکزی در آن مقطع زمانی اتفاقی مرسوم بوده لذا اقدام ایل قشقایی در همراهی با آیت‌الله لاری اقدامی دور از انتظاری نبوده است.
وی اضافه کرد: آیت‌الله نجفی لاری مبارز انقلابی و منادی تشکیل حکومت اسلامی در آن زمان به کمک عشایر ایل قشقایی حکومتی ملی را در دل دوران استبداد صغیر تشکیل داد، وی همچنین در جریان انقلاب مشروطیت، جانب مشروطه مشروعه را گرفت.
انقلاب مشروطه آیت‌الله لاری و متعاقب آن انقلاب مشروطه بوشهر به رهبری آیت‌الله سید مرتضی علم‌الهدی اهرمی باعث شد که انگلستان مشروطه را در مواجه با منافع خود در جنوب ببیند و نگران تغییر مناسبات قدرت شود.
ماحوزی اضافه کرد: قدرت نفوذی که آیت‌الله سید عبدالحسین نجفی‌لاری بر خان‌های منطقه و ارتباطی که با نجف اشرف داشت موجبات اتفاقات مهمی را در آن دوران فراهم کرد، اتفاقاتی که بی‌تأثیر از مجموعه تحولات جهانی نبود.
این نویسنده و پژوهشگر به دوران مستعمره‌یابی اروپا اشاره کرد و افزود: در آن زمان انگلستان در هندوستان مستقر و کمپانی هند شرقی را تأسیس کرده بود؛ این کمپانی برای انگلستان فقط یک کمپانی اقتصادی نبود بلکه یک پایگاه نظامی قدرتمند هم به شمار می‌رفت که می‌توانست شرایط رفت و آمد کشتی‌های تجاری و نظامی انگلستان به سمت شرق و غرب آسیا را مهیا و زمینه‌های متعدد لجستیکی را نیز برای ارتش و اقتصاد بریتانیای کبیر فراهم کند.
وی اضافه کرد: البته انگلستان همواره هراس و بیم آن را داشت که امپراتوری عثمانی، روسیه تزاری و آلمان‌ها، هندوستان را از استعمار او درآورند، لذا سعی می‌کرد متحدانی را در سواحل خلیج‌فارس و دریای عمان و همچنین در شرق ایران پیدا کند تا از این طریق جلوی پیشروی، دخالت و نفوذ عثمانی، روسیه و آلمان را بگیرد.
تأثیرگذاری انقلاب مشروطه جنوب کشور
ماحوزی گفت: انقلاب مشروطه آیت‌الله لاری و متعاقب آن انقلاب مشروطه بوشهر به رهبری آیت‌الله سید مرتضی علم‌الهدی اهرمی باعث شد که انگلستان مشروطه را در مواجه با منافع خود در جنوب ببیند و نگران تغییر مناسبات قدرت شود.
استاد مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی یادآور شد: در آن دوران ایل بختیاری و خاندان قوام‌الملک متحدان استراتژیک انگلستان بودند و زمانی که آیت‌الله لاری جنبشی انقلابی را علیه ایل بختیاری و قوام‌الملک رقم زد خود به خود به منافع انگلستان ضربه وارد شد و طبیعی بود که انگلستان هم تحریکاتی را انجام دهد و سیاست‌هایی را برای مقابله در پیش بگیرد.
وی افزود: نخستین حرکتی که انگلیسی‌ها علیه این جنبش انجام دادند در سواحل خلیج‌فارس و به طور خاص در بوشهر رقم خورد؛ در واقع یگان دریایی انگلستان گمرک بوشهر را از آیت‌الله علم‌الهدی گرفت.
ماحوزی عنوان کرد: این اتفاقات مسلسل‌وار و تا چند سال بعد وقتی که خبر درگیری‌های انگلستان با عثمانی شدید می‌شود هم ادامه می‌یابد؛ درگیری‌هایی که در آن ۹۰۰هزار نفر از نیروهای انگلیسی در عراق فعلی مستقیماً با عثمانی وارد جنگ شدند.
وی یادآور شد: بدین ترتیب ایل قشقایی با رهبری آیت‌الله نجفی لاری و آیت‌الله مجاهد ماحوزی برازجانی فتوای جهاد علیه انگلیسی‌ها را جدی گرفتند و کل منطقه فارس که در آن زمان شامل هرمزگان و بوشهر فعلی نیز می‌شد تبدیل به میدان جنگ علیه انگلستان شد.
استاد مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی گفت: این اتفاقات در حالی رقم خورد که حدود چند سال پیش از جنگ جهانی اول، در خوزستان نفت کشف شد و انگلستان پس از کشف نفت مسجد سلیمان و اقدام برای تأسیس یک پالایشگاه در آبادان پایگاه‌های نظامی خود را در مناطق ساحلی خلیج‌فارس از جمله بوشهر، خرمشهر و بحرین چند برابر و تقویت کرد.
وی افزود: انگلستان همچنین پلیس جنوب را در منطقه یک سوم جنوبی ایران مستقر کرد، کمپانی هند شرقی را به کمپانی نفت انگلیس و ایران در خوزستان متصل و کل منطقه شرق ایران را به غرب ایران وصل کرد، در واقع در آن دوران انگلستان خود را صاحب و مالک جنوب ایران می‌دانست.
فتوای جنگ علیه انگلیسی‌ها
ماحوزی ادامه داد: اما اقدام آیت‌الله لاری و آیت‌الله برازجانی در صدور فتوای جنگ علیه انگلیسی‌ها عملا پروژه پلیس جنوب جهت تصاحب جنوب ایران را برای چندین سال دچار اختلال کرد، این اختلال به انگلیسی‌ها اجازه نداد که همان کاری را که با خوزستان کردند در دیگر مناطق فارس اجرایی کنند.
وی اضافه کرد: منطقه فارس به مدد ابتکار عمل آیت‌الله لاری و آیت‌الله برازجانی از اعمال سیاست‌های بیش از پیش انگلستان رهایی یافت؛ اگر این مجاهدت‌ها نبود چه بسا جنوب ایران هم بخشی از امپراتوری بریتانیا شده بود؛ این مقاومت‌ها بود که اجازه نداد جنوب ایران از این سرزمین تجزیه شود و به مثابه یک لقمه آماده به دست انگلیسی‌ها بیفتد.
سازماندهی نیروهای مخالف مردمی علیه والی و نماینده حکومت استبدادی در فارس توسط مراجع تقلید و خوانین بزرگ و کوچک لار و تنگستان و بوشهر در سال‌های سلطنت محمدعلی شاه و کمک آنها به فاتحان تهران ازطریق ارسال کمک‌های مالی و غیرمالی، فصل جدیدی از استقلال عمل این خوانین و مراجع در مواجهه با رفتارهای ظالمانه و غیرانسانی نیروهای سیاسی داخلی و خارجی باز کرد.
ماحوزی یادآوری کرد: این مقاومت‌های مردمی به همت خوانین و رهبری آیت‌الله لاری و آیت‌الله برازجانی در دورانی که کشور ایران به شدت از فقر حکومت و دولت مرکزی رنج می‌برد و اساسا دولتی نبود که بتواند امنیت را برقرار کند بسیار مؤثر واقع شد و جلوی تجزیه ایران را در سال‌های جنگ جهانی اول گرفت.
این پژوهشگر ادامه داد: با پایان یافتن جنگ جهانی اول باز هم اقتضایات بین‌المللی که بین آلمان، عثمانی، روسیه، انگلستان و آمریکا با پایه‌گذاری سیاست‌های آیت‌الله لاری اتفاق افتاد اجازه نداد که موضوع تجزیه ایران عملی شود.
فصل جدیدی از استقلال عمل در مواجهه با رفتارهای ظالمانه و غیرانسانی
به گفته او سازماندهی نیروهای مخالف مردمی علیه والی و نماینده حکومت استبدادی در فارس توسط مراجع تقلید و خوانین بزرگ و کوچک لار و تنگستان و بوشهر در سال‌های سلطنت محمدعلی شاه و کمک آنها به فاتحان تهران ازطریق ارسال کمک‌های مالی و غیرمالی، فصل جدیدی از استقلال عمل این خوانین و مراجع در مواجهه با رفتارهای ظالمانه و غیرانسانی نیروهای سیاسی داخلی و خارجی باز کرد.
استاد مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی عنوان کرد: همان‌گونه که گفتم این کوشش تاریخی در زمانه‌ای توسط مردم محلی و مراجع دینی و سیاسی انجام گرفت که دولت مرکزی ناتوان از فهم موضوع و اقدام عملی برای رفع آن بود.
به گزارش ایرنا، همایش واکاوی اندیشه‌های آیت‌الله العظمی حاج سید عبدالحسین نجفی لاری صبح روز چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت‌ماه در استان مقدس شاهچراغ(ع) برگزار می‌شود.
