به گزارش ایسنا، دکتر هادی گریوانی، مجری طرح و عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی در نشست خبری با اشاره به فرآیند مطالعه و تهیه اطلس خلیج فارس، گفت: قبل از این کار تحقیقاتی که از حدود سه سال قبل آغاز شد، عمیق‌ترین تجربه تحقیقاتی ما در عمق ۷۰۰ متری در دریای خزر بود تا به نوعی پای‌مان در دریای عمان تثبیت شود. دریای عمان از جاسک از عمق ۳۰۰ متر شروع می‌شود و به بیش از ۲ هزار متر می‌رسد.
وی توسعه تجهیزات مورد نیاز را گام دیگر این تحقیقات عنوان کرد و ادامه داد: برای انجام این مطالعات سامانه‌ای نیاز داشتیم تا بتوانیم در عمق‌های بالای ۷۰۰ متر را مغزه‌گیری کنیم و اگر می‌خواستیم بر اساس روش‌های موجود در دنیا اجرایی کنیم، هزینه‌های گزافی را به دنبال داشت؛ اما با خلاقیتی که محققان ما ارائه دادند، توانستیم با پنج درصد هزینه‌های این نوع سامانه‌ها، آن را در کشور توسعه دهیم.
گریوانی با تاکید بر اینکه توسعه این سامانه جایگزین در کشور موجب شد بتوانیم در عمق ۲۱۲۳ متر مغزه‌گیری را انجام دهیم، خاطر نشان کرد: این مغزه‌گیری در عمق ۲۱۲۳ متر در ۶۵ مایلی ساحل ایران در دریای عمان از زرآباد جاسک در چابهار بوده است.
مجری طرح با تاکید بر اینکه این نمونه‌گیری‌ها در بیش از ۵۰ نقطه از عمق‌های ۵۰۰ تا ۶۰۰ متر شروع شد و تا عمق ۲۱۲۳ متر ادامه داشته است، خاطر نشان کرد: مشکلی که در این زمینه داشتیم، نبود نقشه‌های دقیق بوده است.
این محقق اضافه کرد: نمونه‌هایی که در این مطالعات گرفته شده است، در حال حاضر در آزمایشگاه‌های شیمی، زمین‌شناسی و غیره ارسال شده و در حال مطالعه بر روی آنها هستیم و کار آنالیز ما ابتدا از آزمایش‌های غیرمخرب شروع می‌شود.
گریوانی در پاسخ به این سؤال که آیا همه آنالیزها در ایران انجام می‌شود، توضیح داد: مغزه‌های رسوبی دریافت شده را از جنبه‌های مختلف تغییرات اقلیمی، زمین‌شناسی، منابع معدنی و سن‌سنجی می‌توان مطالعه کرد؛ چرا که دریای عمان منطقه‌ای بکر و ناشناخته است و وجود عناصر نادری چون منگنز در آن گزارش شده است و اگر بخواهیم از لحاظ تغییرات اقلیمی مورد بررسی قرار دهیم، برای آزمایش‌های سن سنجی، نمونه‌ها به خارج از کشور ارسال می‌شود، اما برای سایر آزمایش‌ها، عموما تجهیزات آن در داخل کشور انجام می‌شود.
آب‌های عمیق اقیانوسی صنعتی پولساز برای کشورها
مجری طرح اطلس خلیج فارس، تعیین مشخصات ستون آب را از دیگر فرآیندهای تحقیقاتی در این پروژه دانست و ادامه داد: در این مطالعات تلاش می‌شود مشخصات ستون آب از جنبه‌های فیزیکی و شیمیایی مورد بررسی قرار گیرد و برای این منظور از مدل‌سازی‌های مختلف استفاده می‌شود.
وی اضافه کرد: مطالعات ما نشان داد که در دریای عمان لایه‌هایی از آب وجود دارد که از قطب جنوب وارد می‌شود، به این معنا که چرخش‌های آبی وجود دارد که باعث ورود این آب‌ها از قطب جنوب می‌شود و دارای منابع باارزش غذایی است.
گریوانی با بیان اینکه در گذشته داده‌هایی از عمق‌های ۷۰۰ تا ۸۰۰ متر از دریای عمان در اختیار داشتیم، گفت: داده‌های اولیه این مطالعات استخراج شده است، ولی از آن می‌توان استفاده‌های دیگری کرد. به طور مثال اگر پارسال در این محدوده دیتابرداری شد و دو تا ۳ سال بعد هم مجددا این مغزه‌گیری‌ها انجام شود، می‌توان داده‌های بسیار ارزشمند علمی از منطقه به دست آورد.
وی با بیان اینکه تاکنون در دریای عمان مغزه‌گیری صورت نگرفته است، یادآور شد: ما موردی به نام «هالوکلاین» (بیشترین شوری شیب) و «ترموکلاین» (بیشترین شیب عمودی چگالی) داریم، یعنی لایه‌بندی آب در محیط های دریایی از نظر لایه‌های دمایی، لایه‌های شوری است. وقتی در حوزه عمان یک پروفایل آب تا عمق ۲هزار متری لایه‌های دمایی آب تشخیص داده می‌شود، بعدها استفاده متعددی خواهند داشت؛ از جمله استفاده‌های نظامی. برای استفاده از یک زیردریایی باید درباره وضعیت فیزیکی و شیمیایی آن منطقه داده‌هایی در اختیار باشد، چون این فضای اختفا ایجاد می‌کند.
گریوانی با تاکید بر اینکه از این رو این داده‌ها در دنیا جزء داده‌های ارزشمندی تلقی می‌شود و تحقیقات آب‌های عمیق اقیانوسی (Deep See Water) یکی از صنایع پرسود است، اظهار کرد: آب عمیق اقیانوسی آب عاری از میکروب و سرشار از مواد مغذی است که در اعماق بالاتر از ۷۰۰ تا ۸۰۰ متری است و چون در این ناحیه نوری نیست، عاری از میکروارگانیسم‌ها است؛ از این رو بسیاری از کشورها با برداشت این آب عاری از آلودگی، آن را در سطح شناور شیرین سازی و بسته‌بندی می‌کنند و به عنوان (Deep Dee Water) به فروش می‌رسانند.
به گفته وی، آب عمیق اقیانوسی به غیر از مصرف شرب، برای تولید انرژی نیز کاربرد دارد.
۱۱ گشت تحقیقاتی آب‌های عمیق و غفلت از خزر
گریوانی گفت: از زمانی که کشتی اقیانوس‌پیمای تحقیقانی در اختیار این پژوهشگاه قرار گرفت، ۱۱ گشت تحقیقاتی انجام شد. در خصوص تحقیقات آب‌های عمیق نیز تاکنون چهار گشت تحقیقاتی اجرایی شده است.
وی با اشاره به توسعه سامانه مغزه‌گیری از آب‌های عمیق با تاکید بر اینکه توسعه این دستگاه اقدام بسیار باارزش محققان کشور در شرایط اعمال تحریم‌ها است، ادامه داد: ما برای همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان در این حوزه‌ها هیچ محدودیتی نداریم و استقبال هم می‌کنیم. تلاش این پژوهشگاه بر ایجاد شبکه‌ای از نیروهای متخصص انسانی است تا در اجرای مطالعات دریایی و اقیانوسی از همه پتانسیل‌ها بهره‌مند شویم.
این محقق در خصوص مطالعات در آب‌های خزر، خاطر نشان کرد: از آنجایی که کشتی تحقیقاتی ما در سواحل جنوب مستقر است، از این نظر کمی دست ما برای مطالعه در حوضه آبریز خزر بسته است، اما اینطور نیست که دریای خزر را نادیده گرفته باشیم، بلکه مرکز تحقیقاتی نوشهر ما به طور اختصاصی بر روی دریای خزر کار می‌کند، ولی شناوری در این منطقه نداریم، ضمن آنکه آب دریای خزر در حال پسروی است و چالش‌هایی را برای شناورها ایجاد کرده است.
انتهای پیام
