به گزارش حوزه احزاب ایرنا، «ابوالفضل ظهره‌وند» دیپلمات بازنشسته‌ای که در حال حاضر نامزد دومین مرحله انتخابات مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیش است و در فهرست انتخاباتی اُمناء و جبهه صبح ایران در دور اول قرار داشت. او نزدیک به ۴۰ سال در دستگاه سیاست‌خارجی به عنوان دیپلمات فعالیت داشت و دو دوره سفیر ایران در ایتالیا و افغانستان بود. معاون دبیر شورای‌عالی امنیت‌ملی، معاون رسانه، عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای و نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان از دیگر فعالیت‌های اجرایی او است. وی طراحی صلح افغانستان را از دستاوردهای خود در دستگاه دیپلماسی می‌داند که به توافقنامه بن ختم شد و دولت ائتلافی با پشتوانه جامعه جهانی از جمله ایران در افغانستان در پایان دوره اول حضور طالبان در افغانستان شکل گرفت.
وی با حضور در ایرنا به تشریح برنامه‌های خود در انتخابات مرحله دوم مجلس دوازدهم پرداخت و با بیان اینکه مسکن و اشتغال جوانان قطعا باید دال مرکزی از فعالیت‌های مجلس آینده باشد، می گوید: همه نمایندگان و به عبارتی مجلس در رأس امور است و نباید در راس امور بودن را محدود به یک نفر و آن رئیس مجلس کرد.
عضو فهرست صبح ایران که در فهرست انتخاباتی امناء نیز حضور دارد خبر داد که هر دو تشکل یعنی هم امناء و هم صبح ایران در مرحله دوم انتخابات مجلس از تهران لیست انتخاباتی می دهند، ضمن آنکه تشکل های دیگر همچون جمعیت وفاداران و جبهه ایران اسلامی هم در انتخابات ۲۱ اردیبهشت فعال خواهند بود و فهرست خود را ارائه می دهند؛ اشتراک این فهرست ها زیاد است.
ظهره‌وند که از دیپلمات‌های باسابقه در دستگاه دیپلماسی شناخته می‌شود درباره هماهنگی میدان و دیپلماسی در «عملیات صادق» و ویژگی‌های رئیس آینده کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی اظهار نظر کرد.
مشروح گفت‌وگوی ایرنا با ظهره‌وند بدین شرح است:
ایرنا: آقای ظهره‌وند! به عنوان نامزد انتخابات اولا خودتان را برای مخاطبان معرفی کنید و ثانیا: مهمترین برنامه‌ای که برای مجلس شورای اسلامی در نظر گرفتید چیست؟
ظهره‌وند: با پشتوانه تجربه چهل ساله‌ام در سیاست خارجی، یکی از مسئولیت‌هایی که داشتم سرپرست بازرسی وزارت خارجه بود که توانستم دو دور کشورها را از نزدیک ببینم و نمایندگی‌ها را بررسی و نقاط قوت و ضعف کاری و همچنین ویژگی‌های هر کشور را مشاهده کنم که این یک سفر ابن خلدونی و یک تجربه مهم بود. از طرفی در حوزه اقتصاد این توفیق را داشتم که هم در این رشته تحصیل کنم و هم دیدگاه‌هایی دارم که اگر وارد مجلس آینده شوم، با استفاده از این پشتوانه در دو حوزه سیاست خارجی و اقتصاد و شیوه‌هایی که باید تغییر بکند، تاثیرش را در حکمرانی خواهیم دید. البته به شیوه حکمرانی انتقاد دارم و معتقدم که این شیوه باید در چارچوب تفکر انقلاب، با اتکاء و در راستای آرمان‌های قرآنی، عملیاتی شود.
ایرنا: از آنجا که جنابعالی در حوزه سیاست خارجی صاحب‌نظر هستید، مهمترین اولویتی که مجلس آینده باید در این حوزه به آن بپردازد چیست؟
ظهره‌وند: مجلس کمیسیون‌های متعددی دارد. اما خروجی این فعالیت‌ها و اقداماتی که در آینده انشاءالله شکل خواهد گرفت، بخشی از آن متکی به عملکردی است که نمایندگان فعلی و گذشته از خود به جا گذاشته‌اند، برخی از آنها نیمه‌کاره و یا برخی متوقف مانده است، اما عطف توجه همه این فعالیت‌ها باید معیشت و تغییر در شرایط زندگی مردم باشد. بعد از ۴۵ سال ۶۰ میلیون نفر یارانه دریافت می‌کنند که به نوعی برای حکومت و حکمرانی تلنگر است. مساله مسکن و اشتغال جوانان قطعا باید دال مرکزی از فعالیت‌های مجلس آینده باشد چون سَرور و سالار مردم هستند. ما در واقع کارگزار و مستخدم مردم هستیم.
مسکن و اشتغال جوانان قطعا باید دال مرکزی از فعالیت‌های مجلس آینده باشد چون سَرور و سالار مردم هستند. ما در واقع کارگزار و مستخدم مردم هستیم.
در حوزه سیاست خارجی با توجه به تجربیاتی که دارم، تمرکز دولت فعلی (سیزدهم) در محیط پیرامونی اتفاق مبارکی بود. نوع رویکردی که دولت در عرصه بین المللی داشت خروجی آن عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری شانگهای و بریکس است. شانگهای برای تمام نیازهای صادراتی و وارداتی ما کافی است. هر چه می‌خواهیم در آنجا وجود دارد. بازار بسیار گسترده‌ای دارد. در مناسبات درون شانگهای بیش از یک تریلیون دلار مبادله کالا وجود دارد. الان کل ظرفیت حجم تراز پرداختی صادراتی و واردتی منهای نفت، حدود ۷۰ الی ۸۰ میلیارد دلار است. این رقم را اگر فقط با روسیه مقایسه کنیم که در سال، رقمی حدود ۹۰ میلیارد دلار مواد غذایی و سبزیجات و ... را وارد می‌کند، باید بگوییم آیا ما نمی‌توانیم با توجه به روابط و مسیر اتحاد راهبردی که با روسیه طی می‌کنیم، سهم مناسب را بگیریم؟ نمی‌توانیم مساله پوشاک را که یک بازار بسیار خوبی برای ما است رفع کنیم؟ آیا ما نمی‌توانستیم در سایه این روابط و ارتباطات راهبردی این ظرفیت را به دست بیاوریم؟ قطعا می‌توانیم. اکنون عضو بریکس شدیم و کشورهایی که قدرت‌های نوظهور هستند آنجا حضور دارند و قطعا می‌توانیم زیر سایه این ارتباطات، سیاست‌های پولی و سرمایه‌گذاری و دیگر موارد را رفع کنیم. از طرفی سیاست خارجی فعال و هوشمند نقش پیشران را در عرصه خارجی کشور خواهد داشت و باید به خوبی به آن توجه شود و مدیریت بین فرصت و تهدید داشته باشیم.
ایرنا: با این اوصاف به نظر شما آیا در دوره جدید نهاد قانون گذاری ما نیاز به قانون برای نحوه ارتباط ایران با همسایگان داریم یا نه؟
ظهره‌وند: همه چیز در قانون خلاصه نمی‌شود. یک بخش مجلس، نظارت است. اما بحث من مدیریت است. ما اینقدر که معضل مدیریت داریم مشکل قانون نداریم. ما بزرگترین کشور تولیدکننده قانون هستیم که نمی‌دانیم حجم این قوانین را چه کنیم؟ مگر الان کشورهای توسعه یافته فقط قانون تولید می‌کنند؟ در مجلس بریتانیا که ۴۰۰ سال سابقه فعالیت دارد، از صبح تا شب قانون تولید می‌کنند؟ ما یک مجلس نامتناجس داریم. مجلسی شایسته است که فقط مسائل را از نگاه و دریچه ملی ببیند. ما منابع محدودی داریم. نمی‌توانیم با عنوان مجری عدالت منابع را صرف موضوعاتی چون راه‌سازی و غیره کنیم، در واقع اینها وظایف مجالس محلی است.
ایرنا: آقای ظهره‌وند! درباره نقدی که به مجلس وارد کردید بیشتر توصیح می‌دهید، یعنی به اعتقاد شما حرکت‌هایی که تاکنون صورت گرفته کُند بوده و باید در مجلس دوازدهم شتاب بگیرید؟
ظهره‌وند: اصلا کُند شدیم. مهمترین مولفه در کارآمدسازی حکمرانی کشورها رعایت اصل تفکیک قوا است. در حالی‌که ما این اصل را کنار گذاشتیم بعد می‌گوییم تعامل قوا، فکر می‌کنیم اگر آنها به یکدیگر نقد داشته باشند مشکل ایجاد می‌شود. در درون ساختار و در درون حکومت (قوای سه‌گانه) باید بر همدیگر نظارت کنند، حتی اگر لازم شد نهیب بزنند، نه اینکه مثلا سخنگوی مجلس را یکی از پایه‌های اصلی نظام و ساختار کنیم بعد سران بنشینند و به گونه‌ای دیگر دفع افسد به فاسد کنند در حالی‌که وقتی این سه قوه همدیگر را تسهیل و کمک می‌کنند مردم هم اطمینان بیشتری می‌یابند. مگر ممکن است شما ۲۹۰ نماینده داشته باشید و یک نفر که فقط سخنگو است برود آنجا و ۲۸۹ نفر را کنار بگذارد و بگوید که من موضوعی را حل کردم! مگر نمی‌گوییم مجلس راس امور است؟ وقتی ۲۹۰ نفر را در یک جا (مجلس) جمع کردیم و در نقطه کانونی گذاشتیم آن موقع رأس امور می‌شود، نه یک نماینده به تنهایی در راس امور است و نه اینکه یک نفر از آنها اگر به عنوان رئیس انتخاب شد، راس امور می‌شود. به نظر بنده ضعف‌های زیادی وجود دارد و به این باز می‌گردد که ما در ۴۵ سال در کارآمدسازی ساختار (حکومت) کوتاهی کردیم و نتوانستیم بین حکومت با نظام سیاسی تفکیک قائل شویم.
وقتی ۲۹۰ نفر را در مجلس جمع کردیم و در نقطه کانونی گذاشتیم آن موقع رأس امور می‌شود، نه یک نماینده به تنهایی در راس امور است و نه اینکه یک نفر از آنها اگر به عنوان رئیس انتخاب شد، راس امور می‌شود!
نظام سیاسی در همه جای دنیا از ساختار متفاوت است. وقتی شما نظام سیاسی و ساختار را بر هم منطبق کردید، در واقع ساختار را بدیل نظام کردید و از پاسخگویی فرار می‌کنید. چرا این اتفاق افتاد؟ بعد می‌گوییم اگر بخواهید فشار بیاورید تضعیف نظام است. در حالی‌که نظام یعنی ملت، امت و امام. نظامات سیاسی فقط مطالبه‌گر هستند، مردم پاسخگو نیستند مطالبه‌گر هستند. یکی از وظایف دستگاه سیاست خارجی ما نیز تبیین مبانی انقلاب است که به آمریکا اجازه ندهند با پروپاگاندا ایران را به کانون تروریسم تبدیل کند! ایران کانون نجات‌بخش و رهایی بخش است. ما پرچم آزادی را به دست داریم. اینها نقاط راهبردی برای ما است. امروز نگاه کنید در جهان عرب و جهان اسلام، این تشیع و این سیره علوی و این تفکر امامت و ولایت است که آمده ژئوپولوتیک منطقه را حفظ و عراق و سوریه و یمن را از فروپاشی و فلسطین را از نابودی نجات داده و این بحث کارآمدی تفکر علوی است.
ایرنا: شما در دور اول انتخابات مجلس دوازدهم در فهرست صبح ایران حضور داشتید، تفاوت فهرست صبح ایران با سایر فهرست‌ها چیست؟ آیا در دور دوم هم در همین فهرست قرار دارید؟
ظهره‌وند: من یک دیپلمات هستم از این رو عضو هیچ حزب و تشکیلاتی نبوده و نیستم. اما به دلیل موقعیتی که هم از جنبه تجربی و هم از جنبه سیاسی پیدا کردم، نامزد اصلی صبح ایران هستم و خیلی هم به آنها علاقه‌مند هستم یک تیم جوان و مطالبه‌گر هستند. برخی‌ها شاید عنوان کنند که صبح ایران همه چیزدان هستند و در همه موضوعات ورود می‌کنند، اما من می‌گویم خیر. صبح ایران بر آمده از متن و بطن جامعه جوان بوده و دبیر کل آن خود جوان و از پسر من هم دو ماه کوچک‌تر است. هر کدام از اعضای این جبهه سعی می‌کنند زبان مطالبه‌گری را تقویت کنند و افتخار می‌کنم منتخب این جبهه هستم.
اُمنا هم همین‌طور است. در آنجا هم یکی از نامزدهای اصلی هستم. این جریان هم، همه بچه‌های انقلابی و کُنشگر هستند و خود را در طیف اصولگرا می‌بینند و فکر می‌کنند که باید اصلاحاتی شکل بگیرد. یعنی در درون ساختارهای سنتی (اصلاح‌طلب و اصولگرا) این اتفاق بسیار مبارک است، ناظر بر اینکه آن حلقه‌های اصلی که به آنها پدرخوانده می‌گفتند، با بدنه کار ندارند و خودشان را انقلابی می‌دیدند و می‌بینند و فکر می‌کردند که در این ساختار می‌توانند کنشگر باشند، الان اعلام برائت می‌کنند می‌گویند که ما بعد از ۲۰، ۳۰ سال همکاری به پاجوش تبدیل شدیم!
آنها وقتی با من صحبت کردند گفتم قبلا گفتیم باید تحول ایجاد کنید، وقتی شما را پاجوش می‌بینند مردم خالجوش تلقی می‌شوند. هرچند که سطح مشارکتِ امروز با دور قبل تقریبا برابر شد اما این دو، از جنبه کیفی کاملا متفاوت است. امروز اگر نگاه کنید تمام این جبهه‌ها در صحنه انتخابات پای کار بودند و تمام این جریان های سیاسی ـ همه جوان و تحصیل کرده هستند ـ و این کلید تحول اساسی در کشور و نظام سیاسی است و قطعا هم روی کارکردهای قوه مقننه و هم در کارکردهای قوه مجریه و حتی قضائیه تاثیرگذار خواهد بود تا شاهد برخی از ناکارآمدی‌ها نباشیم و با چرخش نخبگانی که یکی از ایراد این ساختارها در گذشته بود، اتفاق نمی‌افتاد، امروز این چرخش روان شده است.
ایرنا: آیا صبح ایران برای دور دوم هم فهرست می‌دهد؟
ظهره‌وند: بله. امناء و جبهه ایران اسلامی هم فهرست می‌دهند. من نامزد جمعیت وفادارانِ انقلاب اسلامی هم هستم که آنها جزو جریانات سنتی قدیم هستند. فقط می‌گویند ما انقلابی هستیم. خیلی برایم جالب است. بنده افتخارم بوده و است که به عنوان دیپلمات انقلابی مطرح بودم. سال‌هایی خانه‌نشین بودم، اما امروز احساس نمی‌کنم که تنها هستم. می‌بینم که من شدم ما و من با یک طیف در حال گسترش مواجه هستم که هم زبان هم را می‌فهمیم و هم نگاهمان به آینده امیدوارانه است و تلاشی که همه به عنوان نیروهای انقلاب می‌کنند این است که دعوتِ مردمی را گسترش دهند. شما راهپیمایی ۲۲ بهمن امسال را دیدید که واقعا پرشکوه بود. راهپیمایی روز قدس هم بسیار عالی بود. هر کسی که آمد گفت نسبت به گذشته هم بهتر بود. این حضور جهت‌گیری کُلیت مردم ایران را نشان می‌دهد. ملت ایران، ملت انقلابی و ولایتمدار هستند. اما وقتی به صندوق رسید چرا این آمار پایین آمد؟ چون اعتراضشان را نشان دادند. این نوع شیوه حکمرانی مطلوب، معقول و مورد انتظار مردم نیست. سطح انتظارات مردم نباید در سطح گوشت، مرغ و تخم مرغ و کنجاله باشد. اینها در دنیا حل شده است. اینها کالاهای اساسی برای مردم نیستند، کالای اساسی مردم مسکن و خودروست. جامعه می‌خواهد خویش‌فرما باشد. میان مردم‌سالاری دینی با دموکراسی فرق است. این دو فرایند با هم متفاوت است. اما متاسفانه خیلی‌ها فکر می‌کنند ترجمه دموکراسی یعنی مردم‌سالاری که اینطور نیست. لذا باید این تجربه موفق را تبیین و به جهانیان ارائه می‌کردیم. بنابراین امسال با دوره قبل کاملا متفاوت است.
ایرنا: برای ریاست کمیسیون امنیت‌ملی رقابت‌ها آغاز شده است. آیا دیپلمات‌های انقلابی می توانند ریاست این کمیسیون را برعهده بگیرند، پیش‌بینی شما چیست؟
ظهره‌وند: من انقلابی هستم و اگر مجلس هم بروم وظیفه‌ام را انجام می‌دهم چه در کمیسیون و چه در بیرون از کمیسیون باشم. برای اینکه آیامجلس آینده، متحول شده یا خیر، شاخصه‌ای دارد. چون انتخاب شماست که شایستگی‌ها را نشان می‌دهد. یعنی به صرف ادعا نیست. ما یک مجلس تحولی را می‌خواهیم. آنچه که من فعلا در گروه‌ها و طیف‌های مختلف می‌گردم و می‌بینم، همین موضوع تحول است و در همین راستا از دیدگاه‌ها و نظراتی که ارائه می‌شود، استقبال می‌کنم و قطعا اگر وارد مجلس شوم فعال‌تر از آنچه که بودم خواهم بود، به عبارتی ساکت نیستم و حرف می‌زنم.
ایرنا: اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس دوازدهم باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
ظهره‌وند: یکی از ویژگی‌های آن انقلابی بودن، متحد بودن، فهم دقیق از منویات مقام معظم رهبری، سیاست‌های کلی و فهم روشن و دقیق از مصالح امنیت ملی است که ما هیچ شکافی بین مدیریت فرصت و مدیریت تهدید نبینیم و باید آن را تبیین کرد.
ایرنا: آقای ظهروند اگر موافق هستند چند سوال درباره حوزه تخصصی شما ـ سیاست خارجی ـ مطرح کنیم. اقدامات دستگاه دیپلماسی کشورمان در هفت ماه اخیر در قبال جنایات رژیم صهیونیستی در غزه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ظهره‌وند: بین مدیریت تهدید و مدیریت فرصت یک نوع شکاف می‌بینیم. چون مدیریت تهدید باید در راستای مدیریت فرصت باشد. یا مدیریت فرصت باید از شرایطی که پیش آمده حداکثر استفاده را کند که هزینه‌ها کاهش و خروجی‌ها افزایش یابد و در سفره مردم دیده شود. دستگاه سیاست خارجی یک فرایندی را طی کرده و صرفا مربوط به این دولت نیست؛ مانند کِشتی ۵۰۰ هزار تُنی است که هر چقدر کاپیتان بخواهد این جهت را برگرداند زمان‌بر می‌شود چون اگر یک دفعه بخواهد فرمان را بچرخاند کشتی بر می‌گردد. برای این ادعا کُدی دارم. وزیر خارجه وقت می‌گوید دیپلماسی قربانی میدان شد! بنده به عنوان یک دیپلمات حرفه‌ای و با تجربه و باسابقه می‌گویم اصلا دیپلماسی که در میدان دیده نشود جزو توهم‌مان است. اینها فقط و فقط ناکارآمدی و فرمالیزم است. شما در عالم وجود که نگاه می‌کنید برگ درخت بی‌حساب نمی‌افتد همه چیز مبتنی بر علیت است. این نشان می‌دهد که ما چه مسیر خطایی را رفتیم و اگر قرار باشد این کشتی ۵۰۰ هزار تنی در مسیر خودش حرکت کند، قطعا به تیم و دیپلمات‌هایی نیاز دارد که مومنانه و معتقد به انقلاب اسلامی و آرمان‌های قرآنی مدیریت فرصت و مدیریت تهدید را در دو روی یک سکه تعریف کنند. ما باید بیرون بیاییم و ننشینیم که تهدیدات از بیرون به ما هجمه بیاورند.
وزیر خارجه وقت می‌گوید دیپلماسی قربانی میدان شد! بنده به عنوان یک دیپلمات حرفه‌ای و با تجربه و باسابقه می‌گویم اصلا دیپلماسی که در میدان دیده نشود جزو توهم‌مان است!
۲۰ سال پیش در یک جلسه دیپلمات‌ها خدمت مقام معظم رهبری رسیدند و بنده هم در زمره آنها بودم، ایشان به عبارت کلیدی و استراتژیکی اشاره کردند. فرمودند اگر ما به طرف مرزها نرویم، مرزها به طرف ما خواهند آمد و تهدیدات ما را در بر می‌گیرند. این یک جمله طلایی است. آن موقع هنوز بحث نفوذ نبود. پس وقتی تهدیدات را خوب برآورد و بیرون از مرزها سرکوب می‌کنیم یعنی مرزهایمان را گسترش دادیم. چرا یک عراقی و یا یک سوری امروز با ایرانی احساس برادری می‌کند؟ چرا یمنی خودش را ایرانی می‌بیند؟ چون می‌بیند قرار نیست ما غلبه داشته باشیم. ناموسش ناموس و ژئوپولوتیکش ژئوپولوتیک ما است. زینبیون، فاطمیون، تعیین‌بخش آن صحبت۲۰ سال قبل مقام معظم رهبری است.
ایرنا: با توجه به عملیات «وعده صادق» که صورت گرفت، عملکرد فعال دستگاه دیپلماسی و نیروهای مسلح را در این عرصه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ظهره‌وند: این موضوعاتی که عرض می‌کنم معنایش این نیست که دستگاه سیاست خارجی مخالف حرکت می‌کند. قطعا در این دوره تلاش کم نشده است، اما اگر چنانچه این هم راستایی و هم سطحی در نگرش بالاتر می‌آمد خیلی بهتر بود. برای نمونه می‌گویم، در نشست سازمان ملل شاهد بودیم که بعد از عملیات وعده صادق که مباهات‌آمیز و افتخارآمیز و نقطه عطف بود شیب منحنی بالا رفت و اسرائیل پایین ماند، ما الان دیگر با آمریکا و اسرائیل طرف هستیم، سفیر رژیم صهیونیستی یک سری مهملات را پشت سر هم بیان می‌کند در حالی‌که بهترین موقعیت بود تا ما چهره کثیف و خبیث این رژیم را آنجا دوباره واکاوی می‌کردیم. من انتظارم از دستگاه سیاست خارجی چنین کنشگری است وگرنه قطعا تماس‌ها با مقامات مختلف کشورها گرفت و صحبت‌ها مطرح شد. امروز چیزی به نام حقوق بشر وجود ندارد، امروز چیزی به نام هنجار بین‌المللی وجود ندارد. امروز آنچه که غربِی‌ها می‌گویند آشکارا با آنچه که مدعی آن هستند شکاف دارد. آقای بایدن و دموکرات‌ها در تمامی عملیات علیه مردم غزه، منطقه و ایران همواره نقش داشتند. همین عملیات بسیار ضعیف و کمدی که نتانیاهو انجام داد با هماهنگی و مشورت سنتکام و برخی از پایگاه‌های آمریکا در منطقه بود. در واقع کوه آنها موش زایید.
ایرنا: به عنوان سوال پایانی چند اسم را بیان می‌کنم نظرتان را بیان کنید.
علی اکبر رائفی‌پور: جوان انقلابی و آینده‌دار
سعید محمد: جوان انقلابی و آینده‌دار.
محمدجواد ظریف: چهره‌ای برای ارزیابی تاریخی
برجام: مهمترین پروژه غرب برای براندازی نرم ایران
مجلس یازدهم: انتظارات زمین مانده
محمدباقر قالیباف: مرد دوست‌داشتنی که باید به اطرافیانش بیشتر دقت کند
کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی: کلید کارآمدی حکمرانی
