با آغاز فصل بهار، رنگ و بوی سفره‌ی غذای کردستانی‌ها نیز بهاری می شود و این مسئله را می توان در مصرف انواع مختلف غذاهای گیاهی مشاهده کرد.
به دلیل رشد این گیاهان در مناطق کوهستانی تا حد زیادی از فضولات دامی و آلودگی های میکروبی به دور مانده‌اند و به همین دلیل در شستشوی آنان نیاز به ضدعفونی خاصی نیست و زدودن خاک با خیساندن اندک زمانی در آب کافی است.
برداشت گیاهان بهاری معمولا به صورت دسته جمعی و بدون استفاده از ابزار خاصی توسط مردم بومی منطقه صورت می گیرد و از اوایل فروردین در استان شروع شده و تا اواخر خرداد ماه ادامه دارد.
گیاهان خوراکی که عمدتا در کوهستان‌های استان می رویند خوراکی لذیذ و نشاط بخش را برای مردم به ارمغان می آورند که استفاده خوراکی و دارویی از آنها در طول اعصار در فرهنگ کهن سرزمین ریشه دوانده و با محیط زیست، اقتصاد و آداب و سنت های کردستان آمیخته شده است.
در این میان مصرف گیاهانی مانند «کنگر»، «بنا»، «شنگ»، «گیلاخه»، «کنیوال»، «پونه»، «خوژه» و «ریواس» بیشترین استفاده را دارد و افراد زیادی برای یافتن این گیاهان به کوه و دشت می روند و آنها را جمع آوری می‌کنند.
علاوه بر این مغازه‌هایی نیز به فروش این گیاهان اقدام می‌کنند که بانوان کدبانو با خریدن آنها و پس از پاک کردن، مراحل پخت و پز را با اضافه کردن پیازداغ، زردچوبه، نمک و در برخی از گیاهان با افزودن تخم‌مرغ انجام می‌دهند.
بازار داغ گیاهان بهاری در کردستان
کاک عبدالله، که فروشنده گیاهان بهاری در سنندج است، از دغدغه به فروش نرفتن و پژمرده شدن گیاه های کنده شده و از گرمی بازار انواع گیاهان خوراکی در کردستان می گوید و ادامه می دهد: اگر در این روزها به خیابان و بازار دستفروشان نگاه کنیم، می بینیم انواع گیاهان دارویی و خوراکی به وفور در دسترس قرار دارد و کمتر کسی در این فصل از شلوغی صبح و عصر و بساط کردن گیاه فروشان بی خبر است.
این فروشنده گیاهان خوراکی، دلیل استقبال مردم از این گیاهان را ارزان قیمت بودن آنها عنوان کرد و می گوید: چون ارزش غذایی این گیاهان بالاست و قیمت مناسبی نیز دارند مردم از آنها استقبال خوبی به عمل می آورند.
به گفته وی، این گیاهان به دلیل اینکه در استان کردستان بیشتر در دامنه کوهپایه‌ها می رویند به دلیل عدم استفاده از مواد شیمیایی و انواع سموم، دارای املاح بسیار مفیدی هستند که در درمان بیماری‌ها نیز کاربرد دارند.
گیاهان بهاری؛ مهمان سفره کردستان ی ها
یک بانوی کردستانی که برای خرید گیاه بهاری به سراغ بازار آمده است، می گوید: من از ریواس و بنا، ترشی و خورش تهیه می کنم و از ترکیب قازیاخه و گیلاخه در خورش کرفس که طعمی متفاوت به غذا می بخشد، استفاده می کنم، از گیاهان دیگر هم غذاهای محلی و حتی غذاهایی که بچه ها بیشتر دوست دارند و به صورت فست فود، استفاده می کنم.
او ادامه می دهد: از کنگر، کنگر ماهی و کتلت، از گیلاخه در انواع خورش ها و آش های محلی و خورش گیلاخه استفاده می کنم، من از مادرم یاد گرفتم که هر سال در هر فصل از محصولات متنوع محلی و بومی همان منطقه در سفره خانواده استفاده کنم، چون مادرم بر این باور بود همان‌طور که نیاز لحظه‌ای کودک در شیر مادرش وجود دارد، نیاز غذای مردمان هر ناحیه در رویش گیاهی همان محیط وجود دارد.
گیاهان بهاری خواص درمانی دارند
دکتر سامان ویسی، مشاور تغذیه و رژیم درمانی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: گیاهان بهاری به دلیل ترکیبات ویژه و خصوصیات فیزیکی ظاهری از جمله رنگ، بو و طعمی که دارند حاوی ترکیبات ضد سرطان و ضد پیری هستند.
وی افزود: این گیاهان به دلیل دارا بودن ویتامین A از خشکی پوست جلوگیری می‌کنند و همچنین با دارا بودن آنتی اکسیدان از تاثیر عوامل رادیکال آزاد در بافت‌های بدن جلوگیری می کنند.
این مشاور تغذیه و رژیم درمانی با اشاره به اینکه این گیاهان به دلیل داشتن آب زیاد از یبوست جلوگیری می کنند، عنوان کرد: همچنین گیاهان غذایی با داشتن ترکیبات بو دار خود، برای کسانی که کبد چرب دارند مفید هستند.
وی با عنوان اینکه این گیاهان با توجه به فیبربالایی که دارند کاهنده قندخون هستند، ادامه داد: همچنین گیاهان بهاری از جذب قند در رژیم غذایی جلوگیری می کنند و میزان جذب چربی به ویژه کلسترول را در لوله گوارش کاهش می دهند.
ویسی، با اشاره به اینکه مصرف این گیاهان ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد، بیان کرد: به صورت کلی مصرف غذاهای گیاهی از ابتلا به بیماری‌های تمدن(بیماری هایی که به سبک زندگی شهری و بدون تحرک مربوط می شوند) از جمله نقرس، یبوست، چاقی، بیماری‌های قلبی و عروقی، فشارخون، دیابت و سرطان جلوگیری می‌کند.
گیاهان خودروی خوراکی کاملا ارگانیک هستند
وی تاکید کرد که اغراق نیست که گیاهان خودروی خوراکی را سالم‌ترین خوراک ها بنامیم چرا که این نعمات خدادادی که در کوهستان ها می‌رویند کاملا ارگانیک هستند و در مراحل رشد آنها هیچگونه کودشیمیایی و سموم کشاورزی استفاده نشده است.
به گفته این مشاور تغذیه، به دلیل اینکه این گیاهان در مناطق سهل الوصولی رشد نیافته اند تا حد زیادی از فضولات دامی و آلودگی های میکروبی به دور مانده اند و به همین دلیل در شستشوی آنان نیاز به ضدعفونی خاصی نیست و زدودن خاک با خیساندن اندک زمانی در آب کافی است.
وی، با اشاره به اینکه برخی از این گونه‌های گیاهی منحصراً بومی استان هستند و برخی دیگر در تمام مناطق کشور رویش دارند، ادامه داد: گیاهان خودرو خوراکی از حیث خواص غذایی و دارویی حایز اهمیت بوده و غنی بودن از ویتامین‌ها به ویژه ویتامین A، همچنین آب زیاد، وجود مقادیر بالای فیبر که در کنترل فعالیت‌های دستگاه گوارش، جلوگیری از یبوست و بیماری‌های معلول آن و بهبود بیماری‌های گوارشی نقش بسزایی دارند، در اکثر گیاهان خوراکی بهاری مشترک است.
انتهای پیام
