غیر از متخصص به الگوهایی که به درد انسان امروز بخورد نیاز داریم

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم بزرگداشت حکمت الله ملاصالحی عصر دیروز (سه شنبه چهارم اردیبهشت ماه) در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

ان‌شاءالله رحمتی، استاد فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی و سردبیر مجله حکمت و معرفت گفت: من هیچ وقت شاگرد مستقیم آقای ملاصالحی نبوده ام اما در مراسم امروز تعاریفی که بقیه راجع به ایشان داشتند برایم بسیار جالب بود. به همین دلیل فکر می‌کنم خیلی صلاحیت صحبت درباره ایشان را ندارم.وجود آقای ملاصالحی غیر از همه مواردی که مطرح شد یک مورد مهم‌تر هم دارد و آن هم اینکه ایشان یک محقق واقعی هستند. البته منظور من از محقق در اینجا شخصی که تحقیق می‌کند نیست بلکه منظورم متحقق به حقیقت شدن است.

وی افزود: سهروردی در یکی از رساله‌هایش می‌گوید کسانی که به آسمان نگاه می‌کنند سه دسته هستند. دسته اول افراد عوام هستند که با سر به آسمان نگاه می‌کنند. دسته دوم کسانی هستند که با دیده تخصص به آسمان می‌نگرند، مثل منجمان. دسته سوم هم کسانی هستند که آسمان را به چشم محقق (متحقق به حقیقت شدن) می‌بینند.آقای ملاصالحی از این منظر جزو دسته سوم است. محققانی امثال آقای ملاصالحی در دنیای امروز ما کبریت احمر و کیمیا هستند که به راحتی هم قابل دیده شدن نیستند.

رحمتی ادامه داد: وقتی در قرآن نگاه می‌کنیم می‌بینیم که درباره عبرت از گذشتگان بسیار صحبت شده است. ممکن است برخی عبرت را به معنای پند گرفتن بدانند اما برخی هم عبرت را به معنی عبور از وجه مجهول به معلوم می‌دانند که به نظر می‌رسد سلوک آقای ملاصالحی هم از این جنس است.

این استاد فلسفه اضافه کرد: متأسفانه در فضای دانشگاهی امروز ما فقط متخصص تربیت کردیم نه محقق به معنایی که گفتم. این در حالی است که ما به غیر از متخصص به الگوهایی نیاز داریم که از آنها یاد بگیریم و داشته‌هایشان به درد انسان امروز بخورد.

وی در پایان گفت: زمانی که آقای ملاصالحی بیمار بودند بنده هر از گاهی سراغ ایشان را می‌گرفتم و این اولین بار بود که یک بیمار خیلی پرشور درباره بیماری اش حرف می‌زد و مثل همه بیمارها شکایت از درد و بیماری نمی‌کرد. انگار ایشان همان عبوریی که پیش از این اشاره کردم را نسبت به بیماری هم داشتند.

زبان و بیان شیوا و قوی ملاصالحی

مهرداد ملک زاده، باستان شناس و پژوهشگر کشورمان سخنران دیگر این مراسم گفت: سخن گفتن فی البداهه درباره آقای ملاصالحی بسیار سخت است چون نمی‌شود حق مطلب را به خوبی ادا کرد. نزدیک ۱۰ سال پیش وقتی نشان دکتر نگهبان را به ایشان تقدیم کردیم در آن جلسه گفتم که ایشان چه مقامی نزد اندیشه و صاحبان تفکر دارند.

وی افزود: ویتگنشتاین در یکی از کتاب‌هایش گفته فلسفه بحث الفاظ است و آقای ملاصالحی و شیوه سخن گفتنشان هم مظهری از همین گفته ویتگنشتاین است. البته من هیچ وقت افتخار شاگردی رسمی آقای ملاصالحی را نداشتم اما زمانی که در فرهنگستان نزد ایشان بودم بسیار از شیوه اندیشه شأن آموختم. حکمت ملاصالحی زبان و بیان بسیار قوی دارد. درست مثل چیزی که ویتگنشتاین درباره فلسفه گفته است.

ملک زاده در پایان خاطره جالبی از اولین مواجه اش با ملاصالحی بیان کرد.

حمیدرضا ولی پور، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه این مراسم گفت: به عقیده من مهمترین کاری که ایشان کردند ایجاد پیوند فلسفه و باستان شناسی است. خیلی از مردم درباره باستان شناسی یک نوع نگاه ایندیانا جونزی دارند. ما هم وقتی در دهه شصت وارد دانشگاه و شاگرد ایشان شدیم با چنین تصویری درس خواندن را آغاز کردیم ولی با استادی مواجه شدیم که از جنس و سنخ دیگری صحبت می‌کرد.او ما را به اندیشه و فکر کردن وا داشت.