حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی نعمتی امروز ۳۰ فروردین‌ماه، درسلسله نشست‌های هم‌اندیشی « زیارت اثربخش و علوم انسانی» با عنوان «نقش اقتصاد زیارت در تحقق زیارت متعالی» که در محل اداره کل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی برگزار شد، در خصوص بسط واژه اقتصاد به دانش حکمرانی اظهار کرد: این اتفاق بازگشتی به معنای قدیمی واژه دانش تدبیر منزل در دوره پیشا مدرن است که دوره مدرن در مقیاس دولت شهر مطرح می‌شود و آن را علم جدید اقتصاد می‌نامند.
وی در مورد منطق بینش و بصیرت‌های اقتصادی در سامان‌دهی امر زیارت بیان کرد: یک سری از بصیرت‌های پایه اقتصادی در مسئله زیارت تعیین کننده در طراحی سازو کارها و رویکردهایی است که شهرداری و دولت محلی می‌تواند به این مسئله داشته باشد. چنانکه سال‌ها پیش در معاونت اقتصادی شهرداری به دنبال کلان پروژه هلدینگ زیارت بودند و ایده این بود که شهرداری به عنوان دولت محلی از ظرفیت فوق‌العاده زیارت در مشهد استفاده کند و تمامی نیازهای اقتصادی زائر از بدو ورود تا هنگام خروج را در این هلدینگ تأمین شود تا بدین ترتیب به تأمین مالی معاونت اقتصادی شهرداری کمک کند.
نعمتی با تأکید در خلط واژه اقتصاد با واژه مالی در این اتفاق گفت: اقتصاد زیارت که باید به معنای حکمرانی زیارت تفسیر و تعبیر شود، با تأمین مالی زیارت و یا حتی با تأمین مالی شهرداری با امر زیارت خلط شده بود. تفاوت بسیاری است میان این معنا وجود دارد. در واقع ما جای تأمین مالی نهاد دولتی با یک موجودیت بخش عمومی را با نوع تأمین مالی بخش خصوصی اشتباه گرفتیم. عرصه تامین مالی بخش عمومی را با عرصه تأمین مالی شرکتی اشتباه گرفته‌ایم. این اشتباه در بسیاری از نهادهای حاکمیتی و شبه حاکمیتی ما متأسفانه وجود دارد که گمان می‌کنند اگر بخواهند به بودجه کمک کنند، باید تصدی‌گری کنند و پا در کفش بخش خصوصی بگذارد. این آسیب بسیار جدی است که باید بدان توجه کرد.
وی تصریح کرد: قرار نیست حاکمیت پا در کفش بخش خصوصی کند و نقش‌های او را بر عهده گیرد. حاکمیت باید تسهیلگر این عرصه باشد که گردش مالی این امر موجب عمران و آبادانی شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی یادآور شد: در نامه ۵۳ نهج‌البلاغه که خطاب حضرت علی(ع) به مالک اشتر است هنگامی که او را به فرمانداری مصر بر می‌گزیند تا خراج آن دیار را جمع آورد، آمده است «باید تلاش تو در آبادانی زمین بیشتر از جمع آوری خراج باشد که خراج جز با آبادانی فراهم نمی‌شود... هرگز تخفیف دادن در خراج تو را نگران نسازد زیرا آن، اندوخته‌ای است که در آبادانی شهرهای تو، و آراستن ولایت های تو نقش دارد ...» بنابراین نگاه ما به مسئله زیارت نباید به معنای تأمین مالی دولت یا حاکمیت یا شهرداری از محل زیارت باشد، بلکه همین که این بخش در مجموعه اقتصادی شهری رشد و توسعه یابد و فربه شود، غرض حکمران تا حد زیادی حاصل شده است.
وی با اشاره به جاری و ساری بودن اقتصاد در تمامی اجزای جامعه در توضیح معنای حکمرانی در اقتصاد گفت: به نظر می‌رسد حکمرانی در اقتصاد اسلامی یک حکمرانی مردمی است. اما چون مردمی بودن را به خوبی درک نکردیم با انواع آسیب‌های آن مواجه شدیم. حکمرانی مردمی یعنی کار دست مردم باشد و این منافی تنظیم گری و هدایت حاکمیت نیست و جمع این دو بسیار ظریف است.
نعمتی ادامه داد: در مردمی بودن، ساخت زائر شهر رضوی معنا ندارد، اینکه در کوچه و خیابان‌های اطراف حرم زائرسراهای مربوط به ارگان‌های مختلف دیده می‌شود و ... احتمال بسیار زیاد مشکل شرعی دارد.
وی بیان کرد: بسته‌های سرمایه‌گذاری پیشنهادی با مردمی بودن سازگاری ندارد. کار باید دست مردم باشد، اما شاخص‌ها را باید طراحی کنیم. در واقع ما در همه ساحت‌های هنر، زیارت، فرهنگ، بهداشت، سلامت، و آموزش تصدی‌گری داریم، اما شاخص‌هایی که با آن حکمرانی کنیم را نداریم، بدین ترتیب برای هر پروژه اقتصادی باید پیوست فرهنگی و عدالت نوشته شود که مواجه‌ای منفعل است.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص ابزارهای مادی و معنوی حکمرانی افزود: انواع مشوق‌ها و تنبیه‌کننده‌های مالی همچون رایانه یا عوارض و مالیات‌ها از جمله ابزارهای مادی حکمرانی هستند که اگر براساس شاخص‌های طراحی شده، می‌تواند افراد و فعالان اقتصادی بخش زیارت را در مسیرهای مورد نظر هدایت کرد. بنابراین ابتدا با تعریف شاخص‌های زیارت متعالی و سپس از این ۲ دسته ابزار مادی و معنوی برای هدایت مردم در این مسیر استفاده کنیم.
انتهای پیام
